ZERO WASTE-HUND: EIN GRØNARE GUIDE

oktober 17, 2021 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Plastfrie tiltak og Zero Waste-vennlege livsstilsval florerer når det kjem til råd relatert til innkjøp av mat og kle, men korleis gjere tiltak for å også ha ein Zero Waste-tilnærming til hundeholdet?

Det er faktisk fleire ting du kan gjere, basert på ting du allereie har heime. Kva karbonfotavtrykk din hund har er avhengig av deg som eigar. I følgje boka «Greening your Pet Care» av Darcy Matheson (2016), har ein mellomstor hund eit dobbelt so stort karbonavtrykk som ein gassbil som køyre 10,000 km i året.

I hundeverda er det ein del parallellar til småbarnsverda, der forbruksting som våtserviettar og porsjonsmat er normalen for mange. Det er lett å tenke at dette er den beste løysinga, men det er fleire tiltak ein kan gjere for å redusere eller kutte plast og søppel i forbindelse med hundehold. Denne teksten vil gje deg nokre tankar og idear om kva slike tiltak kan vere for din hund.

Zero Waste-hundehald – er det noko for meg?

Ikkje bli skremt av Zero Waste-begrepet og tenk at du faktisk må ha null søppel for å ta tak i dette. Zero Waste er eit tankesett, og små og store tiltak for å redusere avfall og svinn hjelper. Velg dei tiltaka som passar deg og din hund, og velg deg ut 1 – 3 tiltak som du legg til vanene dine over tid. Tenk progresjon heller enn perfeksjon! Er det noko du ikkje finn gode Zero Waste-vennlege løysingar på, fokuser då heller på det du kan gjere og som er gjennomførbart for deg og din hund.

Kjøp brukt eller spør ein ven!

Det ligg per no over 8000 annonser med brukt hundeutstyr på finn.no. Sjå gjerne gjennom bruktmarkedet først, før du kjøper nytt. Det gjer du enkelt ved å for eksempel søke etter merket du leitar etter eller det spesifikke produktet. Det gis også mykje hundeutstyr vekk gratis dersom det ikkje er så viktig at det er fint. I tillegg til å vere meir miljøvennleg, er det også meir økonomisk ettersom det ikkje er uvanleg med halv pris eller mindre for ubrukt eller pent brukt hundeutstyr. Vi har sjølv fått mykje fint på finn til ein god penge. Her finn du alt frå transportbur, selar, dekken og skåler. Er det eit spesielt merke eller produkt du ser etter? Lag ei annonse der du etterspør dette eller lagre søk, slik at du får beskjed når nokon legg ut annonse om nettopp det du ser etter.

Spør ein ven!

Det er også godt mogeleg at du har ein eller fleire vener som har eller har hatt hund. Spør om dei har noko hundeutstyr som du treng. Eg har sjølv fått fleire fine ting til min hund på denne måten, og venane mine blir kvitt ting dei ikkje brukar og frigjer dermed plass. Vinn-vinn! Har du noko hundeutstyr du ikkje brukar? Reverser prosessen – legg det ut på finn eller tilsvarande portal eller gje det til ein venn <3.

Kva skal hunden ete?

Då eg først begynte å gjere research for å finne ut korleis eg kunne ha hund på ein måte som var i tråd med mine verdiar, hadde eg tenkt å lage hunden sin mat sjølv. Det er absolutt mogeleg, og den beste måten å ha eit Zero Waste-hundehald på. Det er også svært tidkrevjande, for ikkje å snakke om å finne ut kva denne maten skal bestå av.

Karnivore eller omnivore?

Det er ei heit potet å diskutere foret til hunden, om den bør ete rått kjøtt, insektsprotein eller om den kan leve godt på restematen din eller plantebasert tørrfor. Personleg enda eg opp med å bli svært forsiktig med foret. Vi kjøpe difor for som vår veterinær anbefalte. Det er ikkje emballasjefritt men det kjem i ein plastpose utan aluminium, som kan resirkulerast. Vi kjøper so stor pose som mogeleg. Posen reingjer vi og brukar som emballasje når vi f.eks. skal sende noko. I Zero Waste-miljøet er det fleire som forar hundane sine matrestar, men les deg opp på kva mat dette kan vere og rådfør deg med veterinær.

Zero Waste-vennleg hundesnop

I motsetning til hovudforet, som er delte meiningar om, er det atskillig lettare å finne hundesnop som er i tråd med dine avfallsreduserande visjonar og kva ynskjer du har til innhaldet til maten. Dei aller fleste dyrebutikkar som sel hundemat har lausvekt. Dette er alt frå diverse tørka animalske produkt, vegetabilske produkt til kakeliknande snop.

Du kan også lage snop av mat du har heime. Sjå kva matvarer dette gjeld.

Ikkje kjøp råhud

Ein ting du bør styre unna er råhud, ofte referert til som raw hide. Selgarar av produktet framstille ofte dette som eit biprodukt frå slaktebransjen, og frå eit Zero Waste-perspektiv gjer det jo absolutt meining å dra nytte av eit avfallsprodukt på ein slik måte. Men råhud er ikkje eit avfallsprodukt frå slakteribransjen, men frå lærindustrien. Det er lite læreproduksjon i Norge, og mykje av råhuda blir produsert i Kina. Det kan gå lang tid frå dyret blir slakta til læret blir garva, og det blir også brukt sterke kjemikaliar for starte prosessen med å garve lær.

Eg hadde i utgangspunktet tenkt å anbefale eit alternativ som eg sjølv har kjøpt mykje av, som heiter No hide, som selgast i lausvekt. Dette blir framstilt som eit produkt basert på ris, som er lett fordøyeleg og ikkje inneheldt mykje fett (viktig for kvalp). I forbindelse med research til denne teksten kom eg over ei sak som stiller spørsmål til om selskapet bak No hide verkeleg er «no hide» also ingen råhud. Det pågår no eit klassesøksmål mot bedrifta der det blir hevda at selskapet forleda forbrukarane til å tru at dei kjøper eit produkt fri frå råhud, utan at dette er tilfelle. Eksempelvis har selskapet importert 907 tonn råhud frå Kina i løp av eit år. Det er jo litt rart når selskapet hevda at dei sel produkt fri for råhud. Du kan lese meir om det her.

Dersom du tillet hunden din mjøl/ prosessert mat, er fiskekaker med kveite frå Søstrene Hagelin (Bergen) ein suksess når du treng litt ekstra fokus. Dei kan frysast og tinar raskt.

Emballasje til handling av hundemat

Når du handlar hundefor emballasjefritt gjer du det på same måte som når du handlar til deg sjølv. Det kan vere lurt å ha eigne lausvektsposar til hundesnopet. Du kan enkelt lage dine eigne sjølv ved å følge denne oppskrifta. Du kan også bruke syltetøyglas eller boksar i metall. Desse posane i silikon er også fine, og gjer det praktisk å transportere fersk snop i lomma. Tørka hundesnop som blir kjøpt i tøypose kan også oppbevarast i tøyposen om du ynskjer det, eventuelt eit glas med lokk dersom du har kjøpt noko som luktar.

Skåler til mat og drikke

Treng du eigne hundeskåler eller kan du bruke noko du har? Dersom du kjøper ei skål i glas eller porselen som er laga til menneskjer, er sansynligheten mykje mindre for at den inneheld uønska kjemikaliar. Kanskje det er noko fint på Finn.no eller din lokale bruktbutikk? Ved å styre unna plastskåler sikrar du deg også for at skåla kan vaskast i oppvaskmaskin.

Hygiene

Stell av pels

Det du treng av hygieneartiklar til hunden er i stor grad enkelt å lage sjølv. Det gjeld alt frå mild såpe til pelsen, balsam til potesalve. Fleire Zero Waste-butikkar sel også sjampo til hund med lite eller ingen emballasje. Desse er også ofte laga lokalt (lenke til såpebar om du ikkje har noko tilbod i ditt område). Dersom du har ein hund som har krøllar eller har litt matt pels, kan du ta kokosolje og gni mellom hendene og ta over pelsen etter hunden er nyvaska. Kokosolje kan gis oralt til hund, so du treng ikkje uroe deg for at hunden skal reagere når den vaskar seg sjølv seinare. Kokosoljen vil gje fett til pelsen og gjere den blank.

Er du uroa for at hunden skal få i seg uønska kjemikaliar etter husvasken? Sjå korleis du kan få ein grønar husvask her.

Stell av pels: Børster i naturmaterial

Hugs at det mest naturvennlige du kan bruke, stort sett er det du allereie har. Treng du ein børste, er det no fleire meir miljøvennlege alternativ tilgjengeleg både for deg som med eit raust budsjett og deg som har eit stramt budsjett. Hugs at kva pels hunden din har vil avgjere kva børste som vil fungere for deg. Du treng ikkje nødvendigvis spesifikke hundebørstar, men kan fint bruke børstar som er meint til menneskjer. I budsjettklassen finn du børstar hos Søstrene Grene, som er laga av tre og naturbust. The body shop har også noko utval, i middels prisklasse. Dei er laga av bambus og naturgummi. Vil du gå for kremen har Iris Handtverk fleire fine børstar, som er handlaga av svaksynte personar. Flotte børstar men du klare deg fint med dei andre. Dersom du har ein hund med tett, krøllete pels kan ein kam i metall vere ein langsiktig ven. Når kammen ein gong blir øydelagt og ikkje kan brukast lenger, kan du resirkulere den som metall ved din lokale renovasjonsstasjon.

Styr unna Show Dog Groomin Karde i bambus, som selgast blant anna på Musti. Eg blei sjølv so begeistra då eg såg denne børsten at eg kjøpte den utan å legge merke til at den ikkje har plast på tuppane av karden. Det var først då hunden protesterte under børsting at eg la merke til det. Det er flott at bedriftene ser etter plastfrie alternativ, men det er sjølvsagt viktig at produkta også er funksjonelle (og ikkje vonde som i dette tilfelle).

Innkjøp av utstyr

Dekkenet frå Carhartt er av bomull, med syntetisk fyll.

Det finnast eit hav av utstyr til hund, og det ein finn av sele, halsband, dekken, senger og leikar er stort sett av syntetiske material som til dømes polyester. Dersom du ynskjer å unngå syntetiske material til halsband og sele, er det beste alternativet naturfarga lær eller hamp. Det er dessverre få alternativ på det norske markedet endå, men sjå kva som er tilgjengeleg i ditt nærområde.

På grunn av klimaet her, og mykje nedbør, går mange hundeeigarar til innkjøp av regndekken for å unngå våteksem og andre plager. Det er vanskeleg å få tak i eit godt dekken utan å bruke syntetiske material. Då må det i sofall bli voksa bomull som eksempelvis Carhartt føre (google søk). Polstringa er dog syntetisk og det er krevjande å finne dekken som i sin heilheit er laga av reine material. Det er også ikkje like vanntett når det regnar mykje.

Ein god nr. 2 er dekken som er laga av resirkulert material. Hurtta har til dømes ein eco-serie der dei har fokus på nettopp dette. Eg har ikkje prøvd desse produkta sjølv men dei har fått gode tilbakemeldingar på dekken og er eit merke som generelt sett skal ha god kvalitet. Det kan vere verdt å sjekke ut ditt lokale tilbod. Eit anna alternativ kan vere regndekken av oljehyre. Dette er eit material som er eit plastprodukt, men det toler mykje og du treng ikkje impregnere det.

Finn du ikkje produkt du er fornøgd med, ta gjerne kontakt direkte med produsentane og informer om dette og kva du ynskjer i staden. Eventuelt ta kontakt med din lokale selgar. Slike spørsmål er med på å påverke framtidige produksjonsval og innkjøpsval.

Leikar

Det kjem stadig fleire leikar som i vertfall delvis består av material som kan komposterast og resirkulerast, som til dømes hamp, naturfarga lær, ull og bomull. Slike leikar finn du av og til i din lokale dyrebutikk. Hamp er mindre krevjande å dyrke fram enn bomull og har mange av dei same funksjonane. Du finn dei gjerne som tauleikar. Det er også etterkvart leikar som er laga av resirkulert tekstil av ull eller som består av syntetiske material som er laga av resirkulert plast. Eit selskap som har fokus på dette er Gaia. Dei har fokus på å bruke resirkulert material og naturmaterial. Om du ser etter leikar laga av resirkulert PET (plast) er Resploot eit godt alternativ.

Brukte bamsar frå Finn eller Fretex, er også eit alternativ. Alternativt kan du lage leikane sjølv. Hundane er ikkje so fine på estetikken, so ein sokk med ein ball i kan vere heilt topp. Om du er fingernæm kan du kanskje sy ein bamse av den gamle dongeribuksa eller lage ein draleike av ei utslitt t-skjorte?

Håpa dette har vore til inspirasjon! Det er mykje meir enn kan gjere for å redusere avfall og svinn i hundehaldet, men bruk gjerne tipsa over som ein start, og bygg vidare på dette. Har du nokre tips du vil dele? Del gjerne i kommentarfeltet under, eller på Grønare kvardag si facebookgruppe.

Om Grønare kvardag

Grønare kvardag inneheld ikkje sponsa eller betalte innlegg og er støtta av lesarane gjennom Patreon. Nettstaden er utforma av Kristine Ullaland som til dagen jobbar i Zero Waste Norge. Denne posten er laga med støtte frå Patreon-støttarane; Stian, Frieda N., Mari H., Astrid K., Siri T. L., Ida N. Rakel Y., Tarynn M., Synnøve Ø. og Kristoffer U. Takk for dykkar bidrag! Dykkar bidrag gjer det mogeleg for Grønare kvardag å halde fram med arbeidet. Støtt Grønare kvardag på Patreon du også – meld deg på her.

Toppfoto: Alvan Nee

DIY, Dyr, hund, Oppskrift

Dostovovskis potesalve

september 3, 2021 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Vi har fått hund! Det har vore mykje planlegging for å sjå korleis vi kan ha hund i tråd med våre verdiar. Nokre ting har vore relativt enkelt å finne gode løysingar på, medan andre er litt meir krevjande. Eg kan gjerne snakke litt meir om dette dersom du finn det relevant for deg, men i dag er det potesalve som står på agendaen!

Gjennom litt prøving og feiling har eg funne fram til ei oppskrift på potesalve som eg gjerne vil anbefale deg å prøve. Den er mild på lukt, gjev god fukt og har god konsistens.

Ettersom heimelaga produkt ofte er milde, passa potesalven best til å førebygge heller enn å reparere, rett og slett fordi heimelaga produkt ofte er svært milde og treng lengre tid enn konvensjonelle produkt for å få ein effekt.

Som vanleg har eg tatt utgangspunkt i få, enkle ingrediensar som du ofte finn i skapet, spesielt dersom du har laga nokon av dei andre oppskriftene her på Grønare kvardag.

Oversikt over ingrediensane du treng og kvar du kan kjøpe dei

Mandelolje

Helsekostbutikkar og internasjonal matbutikk. Nokre Zero Waste-butikkar kan ha dette. Eg har kjøpt min på Kinsarvik i Bergen.

Alternativt kan du bruke olivenolje eller solsikkeolje.

Kokosolje, helst uraffinert.

Du får kjøpt kokosolje på store daglegvarebutikkar, Zero Waste-butikkar, helsekostbutikkar og internasjonal matbutikk. Flott om den er uraffinert, men om du har raffinert i skapet heime kan du heilt fint bruke den.

Sheasmør

Helsekostbutikkar, nokre internasjonal matbutikk og Zero Waste-butikkar kan ha dette.

Bivoks

Bivoks får du kjøpt på helsekostbutikkar og mange Zero Waste-butikkar. Før anbefalte eg at folk kontakta sin lokale birøktar, men det er per no mangel på bivoks i birøktarbransjen. Det er difor betre å kjøpe bivoks frå din lokale butikk eller eventuelt nettbutikk.

Skål til vanndamp

Du kan bruke ei skål du har frå før av, som toler varme.

Behaldar til potesalven

Eit tett glas eller boks til å ha potesalven i. Gjerne noko med brei opning. Nokre av produkta frå bondens marked har ofte brei opning og lav kant. Bruk gjerne eit slikt glas om du har liggande. Dei er lette å ta ut kremen av. Eventuelt finn noko tilsvarande enten nytt eller brukt.

Ingrediensar

1 ss. mandelolje (du kan også bruke olivenolje eller solsikkeolje)

1 ss. kokosolje

1 ss. sheasmør

2 ss. bivoks

*Du kan gjerne doble ingrediensane dersom du har ein større hund eller har eit høgt forbruk av potesalve.

Korleis gå fram?

Fyll ein kjele med vatn og legg ein bolle opp i, som toler varme. Dette kallast eit vannbad. Sett komfyren på lav varme og smelt ingrediensane saman. Rør til alt er godt blanda saman.

Hell blandinga over på behaldaren din, og sett den i kjøleskapet til den er stivna.

Sett på merkelapp og gjerne dato, slik at alle rundt hunden din veit kva som er potesalve.

Om bruk av salven

Ta ut ynskja mengde av behaldaren, gni mellom hendene dine og masser det inn i potane. Potesalven kan også brukast til tørre hender. Dersom du likar salven, kan du lage ein eigen til deg sjølv.

Merk at dette produktet inneheld kokosolje og bivoks, og potesalven vil bli ganske hard dersom du oppheld den kaldt, for eksempel med på tur til hytta. Dersom det skjer, ta ei teskjei med potekrem og varm den mellom hendene, og gni på potane.

Potesalven bør brukast innan eit til to år. Vær obs dersom den skiftar lukt eller farge. Dersom du er usikker om dette passar din hund, forhøyr deg gjerne med din dyrlege.

Om Grønare kvardag

Toppfoto: Kristine Ullaland

DIY, hudpleie, Inspirasjon, Oppskrift, zero waste

Zero Waste body butter

august 6, 2021 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Hyppig bruk av antibac og handvask kan føre til tørre hender. Då kan ein god, feit krem være til hjelp. Med fire enkle ingrediensar kan du enkelt lage dette heime.

Dette treng du:

Kokosolje, helst uraffinert.

Mandelolje

Helsekostbutikkar og internasjonal matbutikk. Nokre Zero Waste-butikkar kan ha dette. Eg har kjøpt min på Kinsarvik i Bergen.

Sheasmør

Helsekostbutikkar, nokre internasjonal matbutikk og Zero Waste-butikkar kan ha dette.

Kakaosmør

Helsekostbutikk og nokre Zero Waste-butikkar.

Stavmiksar eller handmiksar

Eit tett glas til å ha kremen på, fortrinnsvis i glas. Små marmeladeglas passa ofte fint, dersom du har noko slikt liggande.

Kokossmør er hardt, i motsetning til sheasmør og kokosolje, men smelta raskt under oppvarming. Foto: Kristine Ullaland

Oppskrift

Oppskrifta er svært enkel. Du treng:

1 del kokosolje

1 del mandelolje

1 del sheasmør

1 del kakaosmør

Korleis gå fram?

Eg har brukt 1 spiseskei av kvar ingrediens, men om du ynskjer mindre mengde krem kan du gå ned til spiseskje.

Ta alle ingrediensane i ein bolle som toler varme, og sett bollen i vannbad. Sett komfyren på lav varme slik at ingrediensane begynne å smelte. Rør til alle ingrediensane har løyst seg opp og sett bollen i kjøleskapet. La den stå ca. ein time.

Når blandinga er smelta og heilt blank, sett den i kjøleskapet i ca. ein time. Dekk gjerne over med noko, som for eksempel ein tallerken eller eit tefat. Foto: Kristine Ullaland

Etter ein time bør ingrediensane vere stivna. Dersom dei ikkje er det, la bollen stå litt lenger.

Etter ein time i kjøleskapet vil blandinga vere stiv. Bruk handmiksar eller stavmiksar for å oppnå krema konsistens. Foto: Kristine Ullaland

Når blandinga er stivna, bruk handmiksar i blandinga (eventuelt stavmiksar om du ikkje har handmiksar). Denne delen kan ta nokre minuttar, men du vil etter kvart sjå at blandinga begynne å bli kvit og får ein kremette konsistens. Når heile blandinga er krema er du ferdig!

Hell blandinga over på glas og voilà – kremen din er klar!

NB – ikkje la kremen stå i sol eller utsett den for varme. Den vil då smelte og den krema konsistensen vil forsvinne. Ver obs dersom kremen skiftar lukt, farge eller konsistens. Sjølv om ingrediensane er naturlege, kan ein likevel reagere. Prøv gjerne ut kremen på ein liten plass, for eksempel på handleddet, før du smøre heile kroppen. Er du i tvil, forhøyr deg med din lege.

Kremen held seg fint i 6 mnd. i romtemperatur.

Om Grønare kvardag

Grønare kvardag inneheld ikkje sponsa eller betalte innlegg og er støtta av lesarane gjennom Patreon. Nettstaden er utforma av Kristine Ullaland som til dagen jobbar i Zero Waste Norge. Denne posten er laga med støtte frå Patreon-støttarane; Stian, Frieda N., Mari H., Astrid K., Siri T. L., Ida N. Rakel Y., Synnøve Ø. og Kristoffer U. Takk for dykkar bidrag! Dykkar bidrag gjer det mogeleg for Grønare kvardag å halde fram med arbeidet. Støtt Grønare kvardag på Patreon du også – meld deg på her.

berekraftig, DIY, emballasjefri, Forbruk, hudpleie, Inspirasjon, søppelfri, zero waste

Ting du ikkje visste bidrar til plastforureining

juni 25, 2021 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Mange av tinga vi tenke på som ein del av kvardagen kan bidra til unødvendig forsøpling. Sjå om nokon av tinga på lista under er nokre av dine favorittar.

Tyggis!

Mange er nok ikkje klar over at tyggis er plast. Litt meir forklart er det laga av syntetisk gummi som er laga av råolje (same som gummistøvlane dine). Det er derfor du kan tygge den same tyggisen i timesvis. Når du spytta tyggisten på bakken, blir det derfor slike kvite tyggismerker fordi det er eit syntetisk produkt og vil ikkje bryte ned slik vanleg mat gjer. Det er anslått 100.000 tonn tyggis kjem på avveie årleg, og dette bidreg til plastforureining, i følgje Just One Ocean.

Tyggis er ikkje noko nytt – berre innhaldet

Menneske har tygd tyggis-liknande ting i tusenvis av år, i følgje Just One Ocean, som viser til grekarane brukte resin frå mastick treet, medan aztekarane og mayafolket brukte ein type tresevje. Det same gjorde indianarane, som tygde harpiks, ei vane som også nybyggarane tok til seg.

Chicle, som er eit gummiliknande stoff som er utvunne av sapodilletreet, var fram til 1950-åra den føretrekte ingrediensen. Den store etterspørselen etter tyggis gjorde det vanskeleg å finne nok råvarer og blei etterkvart erstatta med syntetiske produkt.

Det er framleis mogeleg i dag å få tak i tyggis laga av naturlege råvarer, som sapodilletreet. True Gum er ein slik forhandlar, som du finn i fleire helsekostbutikkar og nokre Zero Waste/bærekraftsfokuserte butikkar.

Eg er ikkje kjend med kva emballasje True Gum er kjem med, og korvidt den kan resirkulerast.

Te-pose

Visste du at ein tepose kan gje teen din meir enn berre god smak? Kanadiske forskarar har funne at nokre plast-teposar avgir høge nivå av mikroplast i vatn. Medan dei fleste teposar er laga av papir, plast er brukt til å forsegle posen har premium te i postar i stor grad gått over til pyramideforma posar. Denne formen skal i følgje produsentane gje teen betre mogelegheit til å trekke. I forsøket fant forskarane at ein einsleg tepose avga 11.6 bn mikroplast og 3.1. bn nanoplast til vatnet. Menga partiklar desse posane avga er mykje høgare enn tidlegare rapportert i forbindelse med plastforureining og mat.

Kva kan du gjere?

Kjøp te i lausvekt eller utan te-pose. Kva som er tilgjengeleg og riktig løysing for deg vil vere avhengig av kvar du bur og om du har veldig spesifikke preferansar når det kjem til smak. Det finnast jo ei mengde av ulike te-typar og smakar, so det kan jo vere ein fin anledning til å prøve litt nye ting. Kanskje du finne ein ny favoritt? Dersom du bur i ein by har du mest truleg ein eller fleire butikkar som sel te i lausvekt. Dersom du ikkje har det, kan du kjøpe te utan te-posar, som selgast f.eks. på Kremmerhuset eller tilsvarande butikkar. Emballasjen kan dessverre ikkje resirkulerast frå Kremmerhuset. Dersom du har ein innvandrersjappe kan du finne større kvantum med te, men ver obs på at te i blanke posar gjerne har lågare kvalitet. Te er ferskvare og skal oppbevarast mørkt.

Kvalitet på te

Dersom du går på ein butikk som Reindyrka, vil du sjå at det er ulike kvalitetar på teen. Det påverka pris og påverka også kompleksitet på smak. Dersom du berre vil ha ein enkel, vanleg te, gå for noko Earl Gray. Om du likar å smake på ulik mat og drikke, kan dette vere ei spennande reise. Sjå etter lange teblad og lite «rusk». Dette er høgkvalitets-te og er gjerne litt dyrare. Du kan gjerne kjøpe ein av kvar og samanlikne. Kanskje den rimelegare er kvardags-te og den dyrare til helgekos?

Kjøpe du ein god kvalitets-te kan du og trekke teen fleire gongar utan at den blir kjip. Hugs å gje teen god nok plass til å trekke.

Eingongsvaskeklutar

Eingongsklut til ansikt, hender er stort sett laga av plastmaterial. Ein stor utfordring med desse klutane er at dei er laga av plastmaterial og har gått frå å vere noko ein bruker no og då, til å vere sminkefjernar, ansiktsvask, desinfisering av overflate, vask av golv. Det mange gjer når dei er ferdig med klutane er å kaste den i toalettet. Kluten løyse seg aldri opp, og hopa seg saman med andre klutar som er kasta i toalettet. Det er forsøplande i seg sjølv, men er også med på å øydelegge avløpspumper. Det er lett å tenke at det er berre noko ein gjer av og til, men i sum blir det faktisk ganske mange klutar. Skal du bruke slike klutar, ikkje kast dei i toalettet. Den forsvinn ikkje sjølv om du ikkje lenger ser den.

Kva kan du gjere i staden?

Ihuga Zero Waste-entusiastar, lagar gjerne sine eigne gjenbruksklutar. Det er tøyklutar som blir oppbevart i ein lufttett behaldar, satt inn med vaskemiddel etter ynskje. Når klutane er brukte, blir dei vaska og satt inn i ein ny behaldar. Alternativ er vanlege tøyfiller og vanleg vaskevatn.

Snus og røyk

Snus blir sett på som eit naturmiddel, og mange kastar dessverre snut i naturen. Snus inneheld, om berre ein liten del, plast, so sjølv om du kastar snusen i naturen vil den ikkje kunne gå heilt tilbake til naturen. Tobakk har også ein historie bak seg der den blei brukt som plantevernmiddel. Det er nikotinen som skal vere det viktige verkemiddelet her. Ein ekstra god grunn til å kaste snus og røyk i søppla.

Røyksneipar kastast gjerne i vannlåsen, i buskene eller ut av vindauget. Ein tenke gjerne ikkje so mykje over det, men det er plastforsøling. I følgje Nicolas Mallos, direktør for Free Seas Program, består filteret i sigarettar av tusenvis av små plastpartiklar. Det er derfor svært uheldig at desse kjem ut i naturen.

Håpa du fant litt inspirasjon og nye tankar! Eg heiar på deg!

Har du sjølv tips som du vil dele? Del gjerne her eller på Grønare kvardag si facebook-side.

Om Grønare kvardag

Grønare kvardag inneheld ikkje sponsa eller betalte innlegg og er støtta av lesarane gjennom Patreon. Nettstaden er utforma av Kristine Ullaland som til dagen jobbar i Zero Waste Norge. Denne posten er laga med støtte frå Patreon-støttarane; Stian, Eirik K., Frieda N., Mari H., Astrid K., Siri T. L., Ida N. Rakel Y., Siri K., Synnøve Ø. og Kristoffer U. Takk for dykkar bidrag! Dykkar bidrag gjer det mogeleg for Grønare kvardag å halde fram med arbeidet. Støtt Grønare kvardag på Patreon du også – meld deg på her.

Toppfoto: Melissa Askew

berekraftig, Bok, Born, Fertilitet, Forsking, zero waste

Er vi infertile innan 2045?

april 17, 2021 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Det er over ti år sidan boka «Slow death by rubber duck» blei utgitt, ei av fleire bøker som dei siste åra har stillt kritiske spørsmål angåande våre forbruksartiklar og korvidt dei er trygge. Forfattarane Rick Smith og Bruce Lourie tok ikkje lett på oppgåva og utsett til og med seg sjølv for eksperiment for å sjå korleis ting vi føler oss trygge på, som kanskje ein naturgitt del av heimen vår, påverka helsa vår negativt. Tematikken har dessverre ikkje blitt mindre aktuell med tida, og forsking peikar på at dette påverka fertiliteten vår, som i stor grad er det denne artikkelen handlar om.

Shanna Swan, Professor i «Environmetal medicine and publich health” ved Icahn School of Medicine i New York, som forskar på fertilitetstrender, kunne allereie i 2017 vise til at gjennomsnittsmengda sperm hos menn i vesten har blitt meir enn halvert i løp av dei siste 40 åra.

Ho er aktuell med boka «Count Down», der ho hevdar at kjemikaliar spelar ei stor rolle når ein skal sjå på kva grunnen til vår fallande fertilitet. I følgje professoren vil par i den vestlege verda miste evna til å kunne bli gravide naturleg innan 2045, dersom dei same tendensane vi ser i dag vil halde fram. Dette er sjølvsagt eit anslag.

Det kan argumenterast for at vi i Norge ikkje er like råka, men vi har over tid hatt nedgåande fødselsrate. Dette har nok mange årsaker, men i følgje forsking.no rammar infertilitet 10-15 prosent av norske par, og noko av dette kan knyttast opp mot uønska kjemikaliar.

Som miljødirektoratet sjølv skreiv i 2012:

Kjemikaliane omgjev oss – i hybelkaninane i stova og i skapet på badet. Dagleg får vi i oss ein cocktail av kjemikaliar gjennom maten vi et, lufta vi pustar og produkta vi bruka. Vi er bekymra for den samla belastninga av mange kjemikaliar over tid, og risikoen for langtidseffektar som kreft, lærevanskar og reproduksjonsskadar –Ellen Hambro (Klif)

Det er tre situasjonar der vi ser kombinert virkning av kjemikaliar, i følgje European Chemicals Agency (ECHA):

Eit produkt vi brukar kan vere ei blanding av forskjellige kjemikaliar, og det eksponera oss og miljøet på ein gang.
Vi blir eksponert for kjemikaliar frå ulike kjelder, noko som kan medføre større eksponering over tid.
Forskjellige kjemikaliar frå forskjellige kjelder, frigitt på forskjellige tidspunkt og frå forskjellige stadar, kan medføre eksponering for oss eller miljøet. I nokre tilfelle kan eksponering frå forskjellige kjemikaliar medføre verknad som er kraftigare enn eksponering av dei enkelte kjemikaliane. – ECHA

Norge og EU har grenseverdiar for bruk av uønska kjemikalier – men er det nok?

Vi er no fjerde generasjon menneskjer som har blitt utsett for giftige kjemikaliar, frå befrukting til vaksen alder, og statistikkane fortel oss at vi bør ta varselteikna tilknytt nedgåande fertilitet på alvor. Både Norge og EU har grenseverdiar for tillatt mengde kjemikalier i produkta vi brukar, som vi finn i maten vi et og drikka vi drikk. Den store utfordringa er knytt til korleis desse kjemikaliane verkar saman – på kryss og tvers av alt vi konsumera. Dette blir kalla cocktaileffekten, og vi har til no lite kunnskap om kva det betyr for oss og for naturen.

Eit eksempel på cocktaileffekten tilknytt mat frå ein forskingsartikkel om nettopp cocktailmiks av kjemikalier. Der viser dei til utfallet ved å kombinere to plantevernmiddel og stoffet akrylamid, som vi finn i for eksempel potetchips og bakte poteter. I følgje forskingartikkelen blei DNA-et i celler skada av denne cocktailen.

– Dersom man ikkje tek høgde for [cocktaileffekten], undervurdera ein kor giftige nokre stoff er. Det er skremmande, har forskar Kristian Syberg uttalt til forsking.no. Han er ein av forskarane bak forskingsartikkelen.

Når vi snakkar om kjemikaliar er det viktig å presisere at vi også omgjev oss med kjente og ønska kjemikaliar i kvardagen. Kunstige kjemikaliar er ikkje nødvendigvis farleg og «naturlege» kjemikaliar er ikkje nødvendigvis bra. Når vi snakkar om uønska kjemikaliar i denne saka, snakkar vi om den type kjemikaliar vi får i oss av forbruksartiklar, mat og drikke og miljøet vi er i, som blir likna til helserisiko.

Vi fryktar helseskadlege kjemikaliar

Det er kanskje lett å tenke at du er aleine om å uroe deg for uønska kjemikalier i dine forbruksprodukt. Det er du ikkje. I ei undersøking utført av Forbrukerrådet i 2016, svara fleire enn ni av ti at dei fryktar at hygiene og kosmetikkprodukt inneheld helseskadlege kjemikalier. Dåverande direktør for produktsikkerheit, mat og handel i Forbrukerrådet uttalde då at; «[D]et verste er at [frykta for kjemikalier] er begrunna».

Kva kan vi gjere sjølv?

Dersom du har tatt til deg ein eller fleire Zero Waste-hacks, har du kanskje allereie redusert mengda uønska kjemikalier i kvardagen din. Det er riktignok ikkje alt vi rår over, men her er nokre tips til ting du kan gjere for å få ned mengda uønska kjemikalier og kanskje også leve litt meir Zero Waste i same slengen.

Kjøp brukte møblar

Når du kjøper brukt har produktet fått tid til å lufte seg, som for eksempel om du kjøper nye gardiner, ei seng eller ein sofa på Finn.no eller frå ein bruktbutikk. Ettersom dei aller fleste møblar med tekstil er trekt med syntetiske material, som ofte er lett antenneleg, er dei stort sett behandla med flammehemmande kjemikalier (PFH-ara). Bromerte flammehemmarar finn vi også i elektriske artiklar som TV og datamaskiner. Ved å bruke artiklane over lengre tid, og ikkje stadig bytte dedi ut med nye artiklar, vil ein i teorien utsette seg for mindre mengder brommerte flammehemmarar, som er eit av fleire uønska kjemikalier ein kan utsette seg for ved innkjøp av nye ting. Tenk kvalitet over kvantitet, og invester heller i noko du ynskjer å bruke over tid.

Kjøp brukte kle

Når du kjøper brukte kle er dei gjerne vaska fleire gonger allereie før du tek dei i bruk, slik at eventuelle restkjemikaliar som kan komme for eksempel frå fargebehandling eller behandling med insektsmiddel, er vaska ut. Når du kjøpe brukt ser du også ofte lettare kva plagg som held fasong og farge, noko som gjer det lettare å plukke ut plagg som du vil kunne bruke over tid. Vel regnkle som du ikkje treng å impregnere eller som du kan bruke meir miljøvennlege alternativ for å impregnere som for eksempel bivoks eller Nikwax.

Ver obs på kva du oppbevara mat i

I staden for å bruke plastfilm over restematen, bruk ein tallerken til å legge over eller putt maten over i ei skål med lokk. Det same gjeld matboksar av hardplast. Mange føler seg trygge når det står at produktet er BPA-fritt, men det betyr ikkje at alternativet til BPA er so mykje betre. Velg porselen og glas når du er heime. Glas og rustfritt stål til oppbevaring av mat på reise. Dersom du brukar plastboksar, bør du vaske dei for hand heller enn å ta dei i oppvaskmaskina. Tenke du no at du må kjøpe ny matoppbevaring? Sjå gjennom kva du har før du eventuelt kjøper noko nytt. Kanskje du blir overraska over kva du finn i skapet?

Kjøp emballasjefritt

Ved å kjøpe emballasjefritt unngår du kontakt med emballasje som kan innehalde uønska kjemikaliar. Dersom du også kjøper økologisk redusera du også bruk av sprøytemiddel. Ikkje tenk at du treng å kjøpe alt emballasjefritt. Er dette heilt nytt for det kan du for eksempel velge ein ting til kvar middag utan emballasje. Etter kvart blir det lettare å vite kva du skal sjå etter og kva du kan vente å finne i butikken etter kva sesong vi er i.

Velg miljømerka forbruksvarer

Vel det nordiske miljømerket Svanen for å føle deg meir trygg på at forbruksvarene dine ikkje inneheld meir uønska kjemikalier enn høgst «nødvendig». Det same gjeld EU-ecolabel, Oekotex og Ø-merket (debio). Sjå Miljødirektoratet sine sider for meir info.

Ver kritisk til kosmetikk, hygiene og reingjeringsprodukt

Gå gjennom produkta du har heime i skapet og fas ut det du ikkje treng. Vurder om du skal gå over til mildare produkt, enten svanemerka eller lokale produkt som du får gjennom din helsekost, Zero Waste-butikk eller liknande. Du kan også i nokre tilfelle lage dine eigne produkt eller bruke for eksempel utblanda eddikvatn som reingjeringsmiddel.

HUGS at du ikkje må gjere alt. Vel deg ut ein eller to ting du ynskjer å endre, dersom du vil ta steg for å redusere uønska kjemikaliar i kvardagen. Det er betre med små steg enn apati 😊. Vi treng ikkje ei verd der eit fåtal menneskjer lev ein Zero Waste-livsstil perfekt, men ei verd der eit stort antall menneskjer lev ein Zero Waste-livsstil uperfekt.

Svolten på meir?

[Podcast – ZERO WASTE NATION] Sjekk ut intervjuet eg gjorde med Dr. Cate Shanahan som handla om mat og miljø. Ho snakkar også om korleis maten vi et påverka fertilitet.

[Podcast – ZERO WASTE NATION] I intervjuet «Have your cake and eat it too», snakkar eigaren av Go Box, Jocelyn G. Quarrell blant anna om evighetskjemikalier vi finn i take-away-emballasje vi gjerne tenker er berekraftige.

[Film] Er du ein person som likar dystopiske bøker og filmar, kan eg anbefale filmen Children of men (Imdb 7,9), som handlar om ei verd ikkje heilt ulik det professor Shanna Swan spår vil skje i 2045, nemleg ei verd der menneskja ikkje klare å formeire seg naturleg.

[Bok – Science fiction]I bokform vil eg anbefale cultklassikaren «A brave new world«, som kanskje er ein av dei sterkaste, dystopiske bøkene eg har lest. Har du tips? Del gjerne!

[Bok – Vitenskap/ populærvitenskap] Sjekk også gjerne ut professor Shanna Swan si bok «Count down» som referert til innledningsvis i denne saka. «Slow death by rubber duck» er også ei god bok, men ver obs på at den blei utgitt i 2009, og difor er noko av informasjonen ikkje lenger like aktuell.

For meir forbrukerinformasjon om kjemikalier og produkt, sjå Miljødirektoratet.

Om Grønare kvardag

Grønare kvardag inneheld ikkje sponsa eller betalte innlegg og er støtta av lesarane gjennom Patreon. Nettstaden er utforma av Kristine Ullaland som til dagen jobbar i Zero Waste Norge. Denne posten er laga med støtte frå Patreon-støttarane; Stian, Eirik K., Frieda N., Mari H., Astrid K., Siri T. L., Ida N. Rakel Y., Siri K., Synnøve Ø. og Kristoffer U. Takk for dykkar bidrag! Dykkar bidrag gjer det mogeleg for Grønare kvardag å halde fram med arbeidet. Støtt Grønare kvardag på Patreon du også – meld deg på her.

Toppfoto: Isaac Del Toro

Bokashi, DIY, Kompost, Makkompost

Jord – kvifor bry seg og korleis gjer kompostering kjekt?

mars 5, 2021 Kristine Ullaland 2 kommentarar

Jord blir ikkje sett på som ein fornybar resurs ettersom vi forbruka jorda raskare enn ny jord kjem til. Men det er noko vi kan gjere for å auke mengda ny jord, nemleg å tilrettelegge for at det vi kastar frå oss som kan komposterast nettopp blir til jord! Det er utruleg nok framleis mange kommunar ikkje tilbyr kompost til sine innbyggara. I Bergen, som er Norges nest største by, går komposterbart avfall framleis i hushaldningsavfallet, som i praksis betyr at det blir brent. Sjølv om kommunen du bur i ikkje har system for å handtere komposterbart avfall frå hushaldninga, er det heldigvis enklare enn nokon gong å kompostere heime.

«Nye» kompostmetodar gjer kompostering meir tilgjengeleg

Tidlegare var heimekompostering for dei spesielt interesserte med hage og økonomi til å investere 5000 kr eller meir i ein kompostbinge. I tillegg måtte ein gjerne «halde liv i komposten» ved å hive på rekeskal i løp av den kalde vinteren. I dag har vi tilgang på fleire luktfrie, budsjettvennlege og plassbesparande kompostar som i stor grad styre seg sjølv, som for eksempel den japanske fermenteringskomposten, bokashi. Her syltar ein komposten i ein lufttett behaldar, og fjerna difor den tradisjonelle forrotningsprosessen som frigjer blant anna den luktande gassen metan. Teoretisk sett vil denne komposten difor i liten eller ingen grad frigjer drivhusgassar. Makkompost er også eit alternativ. Her fora ein makk med matrestane sine, slik at dei blir eten opp før dei rotnar. Makkompost seiast å vere «svart gull» ettersom gjødselen er so næringsrik. I motsetning til tradisjonell varmkompost, tiltrekke ikkje bokashi og makkompost seg skadedyr og insekt.

Eksempel på makkompost. Sjå nederst i saka for meir informasjon. Foto: Kristine Ullaland

Kompostering av matavfall heime er ikkje lenger noko forbeholden folk med mykje plass, og interessa for dyrking av mat har skutt i veiret. Det å sjå matavfallet vårt bli til svart jord, fult av liv er noko heilt spesielt, og det å dyrke ny mat i det som har vore søppel er utruleg givande. Eg er klart ikkje aleine om å føle det slik. Frøleverandørar fortel at dei slit med å halde tritt med etterspurnaden.

Få jord av ditt eige matsøppel og spar torva

Du har sikkert fått med deg at mykje av jorda vi kjøper i butikken er eigentleg ikkje jord, men torv. Torv er ein viktig lagrar av CO2, so ved å grave ut torva for å selje den som jord, frigjer vi nettopp CO2. Sjølv om det har vore mykje fokus på at jorda vi kjøper i butikk inneheld torv er det framleis mykje brukt som jordforbetrar. Som hagejord er torv næringsfattig og må gjødslast jamnleg. Desse to typane «jord» er faktisk so forskjellige at du enkelt kan sjå det. Dersom du har tilgang på kompostjord og på torvjord, ta deg gjerne ein pause nett no og samanlikn desse to jordtypane. Du vil sjå at torvjorda er brun og heng lite saman. Den er mest truleg ingen liv i heller. Samanlikna du med jord frå din eigen kompost eller nokon du kjenner, vil du sjå at det myldrar av liv og at jorda er svart som natta.

Korleis gjer kompost kjekt!

Heimekompostering er ein kjekk aktivitet for deg som er interessert i dyrking av mat, ynskjer å redusere avfallsmengda eller rett og slett ynskjer litt meir lågterskelaktivisme i kvardagen. Du kan lage kompost tilnærma gratis ved å spørr restaurantar, kafeear eller bønder om du kan få tette behaldarar i plast som du kan bruke til bokashikompost. Eller du kan kjøpe ein tett behaldar. Du treng ingen spesialbehaldar, men kjøp det om det er det som freistar mest. For å sikre at komposten blir fermentert må du ha bokashistrø. Det finn du hos dei fleste aktørane som sel ting til hage og planting eller Zero Waste-butikkar, du kan prøve å lage det sjølv (det tek fort 10 dagar) eller du kan bestille det frå Bokashi Norge.

Allier deg gjerne med ein ven eller familiemedlem om komposteringa, slik at det kan vere ein sosial aktivitet. Personleg får eg mykje glede over å tenke på kva eg skal plante i jorda, og lage ein planeplan for sesongen. Plantar eg har stor tru på denne sesongen (eg bur på vestlandet) er Lebanese White Bush, brokkoli Rasmus, Bondebønner – Ratio og ikkje minst min favoritt – Vinterportulakk, som er nydeleg i vårsalatar. Denne åt eg om lag til kvar lunsj i fjor vår!

Vinterportulakk er ein generøs plante som kan brukast som salat. Mild på smak. Blomstrene er søtlege. Foto: Kristine Ullaland.

PS. – før du kjøpe kompost, sjekk om din lokale renovasjon gjev økonomisk støtte. Fleire tilbyr opp til 1000 kr i støtte ved kjøp av kompost.

Masse lukke til!

Har du lyst til å nerde deg endå meir anbefala eg:

Les tidlegare innlegg om: bokashikompost og kva det er, makkompost og korleis lage ditt eige bokashistrø.

[Bok] Jordboka – det fantastiske universet under føtene våre, av Dag Jørun Lønning.

[Podcast] Zero Waste Nation; Why a Zero Waste society needs composting. Intervju med Finian Makepeace frå organisasjonen Kiss the ground. *reklame for eigen podcast.

[Bok] Kiss the ground – How the food you eat can reverse climate change, heal your body and ultimately save our world. Josh Tickell.

[Lydbok] Søppelfri: Mat. Kristine Ullaland. *Reklame for eigen lydbok

Om Grønare kvardag

Grønare kvardag inneheld ikkje sponsa eller betalte innlegg og er støtta av lesarane gjennom Patreon. Nettstaden er utforma av Kristine Ullaland som til dagen jobbar i Zero Waste Norge. Denne posten er laga med støtte frå Patreon-støttarane; Eirik K., Frieda N., Mari H., Astrid K., Siri T. L., Ida N. Rakel Y., Siri K., Synnøve Ø. og Kristoffer U. Takk for dykkar bidrag! Dykkar bidrag gjer det mogeleg for Grønare kvardag å halde fram med arbeidet. Støtt Grønare kvardag på Patreon du også – meld deg på her.

Toppfoto: Jonatan Adler

Bokashi, DIY, emballasjefri, Forbruk, Inspirasjon, Kompost, Makkompost, Oppskrift, såpe, zero waste

Top fem leste saker om korleis du kan få ein Grønare Kvardag

januar 29, 2021 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Er du nysgjerrig på kva hygieneprodukt du kan lage sjølv? Kva matavfall du har, som kanskje kan spire til ny mat? Eller kanskje du har lyst til å kutte plastfilmen og bytte den ut med bivokspapir? Bli inspirert av Grønare kvardag sine fem mest leste saker frå det siste året, og prøv noko nytt!

1. Lag di eiga såpe

Du er kanskje ein av dei som tenker at såpebar er mindre hygienisk? Men det er ikkje noko gode bevis som tilseie at dette stemmer, so lenge ein brukar såpa slik den skal – nemleg vask i min. 20 sekund, for so å skylje vekk såpa. På miljøsida er såpebar ein vinnar, fordi den er kompakt og konsentrert. I motsetning til flytande såpe er den svært vanskeleg å overdosere, og varer difor også mykje lengre. Du kan enkelt lage di eiga såpe som skummar mykje, med ingrediensar du lett får tak i, i ditt nærområde. Les meir om såpebar og korleis du kan lage di eiga her.

2. Spiring av matavfall

Mykje av plantevekstane vi et kan faktisk spirast! Kor kult er ikkje det? Purre og hjartesalat er eit av eksempla. Dersom du set rota i vatn og skiftar vatn kvar dag, og sjå korleis røtene spring fram. Då kan du plante den i jord om du vil, eller halde fram med å ha den i vatn. Mange vekstar har også frø som du kan plante på ny, slik at du får nye plantar heilt gratis. Dersom du tek deg ein runde på kjøkkenet finn du sikkert fleire alternativ, som for eksempel chili og paprika. Få fleire tips og inspirasjon ved å opne saka med den passande tittelen «Frå søppel til mat – spiring av matavfall».

3. Kutt plastfilmen og bruk bivokspapir i staden

For mange er plastfilm eit viktig hjelpemiddel på kjøkkenet. I mange tilfelle kan ein eigentleg kutte plastfilmen og i staden for eksempel legge ein tallerken over matrestane før ein sette det i kjøleskapet. Det er likevel mange som ikkje føle at dette er tilstrekkeleg og ynskjer ei tilsvarande forbruksvare som plastfilm. Då kan bivokspapir vere eit godt alternativ, og for å lage det sjølv treng du bivoks, eit tøystykke (helst med mønster) og ei varmekjelde. Tenke du dette er noko du ynskjer å lære meir om, kan du lese om bivokspapir og sjå oppskrift her.

Bilde av heimelaga bivokspapir. Foto: Kristine Ullaland

4. Lag ditt eige bokashi-strø!

Då denne saka først kom ut, var ikkje bokashistrø so tilgjengeleg som det er i dag (det gjeld forsovidt også bivokspapir), so i dag får du kjøpt bokashistrø på dei fleste butikkar som føre ting til hage. Dersom du høyre om bokashi for første gong nett no, er det ein japansk kompost der du syltar eller fermentera komposten, slik at du slepp lukt og skadedyr som ein ofte forbind med dei meir tradisjonelle kompostane. Du treng berre ein lufttett behaldar og bokashistrø for å komme i gang, og har du lyst til å gjere alt frå grunnen av, kan du faktisk lage ditt eige kompoststrø. Då treng du ris, melk, sukker, noko å sette serumet inn i, som for eksempel papir eller mesk – og så treng du tolmodigheit. Prosessen tek frå 1-3 veker. Men er du tolmodig er det eit artig prosjekt. Du kan lese meir her om korleis du går fram.

Heimelaga bokashistrø – før det er satt inn i papir/ mesk eller andre avfallsprodukt som du ynskjer å bruke. Foto: Kristine Ullaland.

5. Inviter makken inn – og gje den matrestane dine!

Då eg oppdaga kor mykje eg kasta, og såg etter tiltak for å redusere avfallet mitt var faktisk makkompost noko av det første eg begynte med. Det har eg flira litt av i ettertid, for det er mange ting som er mykje enklare å starte med dersom du ynskjer å redusere avfallsmengda (vi har ikkje tilbod om kompost gjennom kommunen). Men kva skal eg sei, eg var svært motivert til å starte med nettopp makkompost og då blei det slik. I dag brukar eg bokashikompost, men det som er veldig positivt med makkomposten er at du ikkje treng hage eller uteområde. Nokre entusiastiske kompostmakk-folk har til og med bygd om møblar til å huse makken. Det er mykje morro ein kan gjere, det er det ingen tvil om. Kanskje det er derfor denne saka er på top-fem lista det siste året. Les meir om makk og makkompost her.

Eit eksempel på korleis ein heimelaga makkompost kan sjå ut. Foto: Kristine Ullaland

Om Grønare kvardag

økologisk, berekraftig, emballasjefri, Forbruk, Inspirasjon, Jul, Kompost, lokal mat, søppelfri, zero waste, Zero Waste-butikk

Inspirasjon til lokal julehandel

desember 10, 2020 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Det har aldri vore viktigare å støtte dine frittståande lokalbutikkar enn det er no. Kjøp julemat og julegåver frå dine frittståande, favorittbutikkar som bidrar til ei grønare kvardag.

Eg vil absolutt anbefale å ta turen innom din lokale Zero Waste-butikk no før jul, og finne noko godt til julefeiringa og gåver til deg sjølv eller andre. I Bergen anbefalast Råvarene og semi-Zero Waste-butikken Reindyrka.

Råvarene tilbyr mykje mat i lausvekt og har ein heilheitleg tilnærming til Zero Waste, medan Reindyrka fokusera mykje på lokale råvarer og økologisk mat, men tilbyr også noko i lausvekt, både tørrevare og fersk frukt og grønt.

Råvarene og Reindyrka har ting og matvare i ulike prisklassar, slik at du kan finne ein liten oppmerksomhet til ho på jobben, noko godt til å ha i julesokken, fine julegåver som bidrar til mindre søppel, og bidrar til gode råvarer og forbruksartiklar – enten til deg sjølv eller som gåve.

Begge butikkane levera gratis i Bergen, dersom du ikkje har høve til å komme innom butikken sjølv.

Eigar og dagleg leiar Anne-Line Randal delar ansvaret for Reindyrka saman med Anja Eilertsen, som ho starta butikken med i 2010.

REINDYRKA, Strandgaten 21, Bergen

Reindyrka er ein butikk som tilbyr økologiske matvarer, og har fokus på lokale råvarer, og feira i år 10-årsjubileum. Bedrifta blei stifta av Anne-Line Randal og Anja Eilertsen, som begge er kjente fjes og viktige inspiratorar i det «grøne» miljøet i Bergen. Hos Reindyrka finn du både ting du kan ete, drikke og smøre på huda di som er lokale, nokon også i lausvekt. Dei har også eit rikt utval av lausvektsvare i frukt og grønt-avdelinga, og kanskje byens beste eple. Ellers har dei også eit rikt utval av refill av flytande såpe til hud, hår og hender, og alt av flytande vask som du måtte trenge til heimen.

Forslag til gåver til under 100 kr

Det fine med lausvektsvarer er at du kan kjøpe den mengda du treng. Difor kan dei fleste lausvektsvarene komme i denne gåvekategorien. Ta med eit fint glas eller flaske heimanfrå og fyll den med såpe, te eller mat. For eksempel er ei fin gåve å gje ei flaske med velduftande såpe eller saltsåpe til håret. Kanskje du allereie har ein behaldar til dette heime? Såpebar er drygare i bruk, om du vil at såpa skal vare lengre. Ellers kan eg anbefale å fylle eit glas med ein god te, for eksempel kamille. Det kan virke skremmande at det står over 1200 kr kiloen, når du skal helle kamillete over i din eigen behaldar, men hugs at kamille-te er lett. Kamilleteen på bilde kosta 48 kr + glas 16 kr + tesil 29 = 93 kr. Du har kanskje noko hamp eller fine band liggande som du kan bruke til pynt om du vil.

Kamillete pynta med hamp og tørka nype. Du kan også bruke granbar eller andre «julete» vekstar. Foto: Kristine Ullaland. Totalpris for gåva er 93 kr. Dette er den dyraste teen Reindyrka har, so om du vil ha ein rimelegare variant kan du velgje ein anna type te.

Forslag til gåve mellom 300 og 500 kr

Det fine med Reindyrka, er at du kan velgje kvantum etter budsjett og ynskja mengde, so det å kjøpe mat som gåve er supert. Dei sel også yogablokk i kork, frå det norske selskapet The Asanas til 225 kr per stykk. Dette er eit produkt som er utsolgt frå The Asanas sine nettsider. Med so mykje heimekontor som folk har no, kan yogablokker komme god med. Ellers har dei diverse bøker om mat og dyrking, handlaga leikesverd i tre til 499,- og mykje godt å drikke. Dei har diverse fruktdrikke med namnet hyllest, som passa fint å gje som gåve til ein pris frå 140,- og oppover.

Trykk på bildene for å få stort format. Bilde av diverse ting og matvarer frå Reindyrka. Foto: Kristine Ullaland

Forslag til gåver over 1000 kr

Lag ei digg matkorg som gåve. Du kan bruke ei korg du har, ein ølkasse eller ein pappkasse. Det er heilt ok å sei at du vil ha korga tilbake, og at det berre er innhaldet som er gåva. Fyll det med matvarer som har litt lengde haldbarheit, ettersom ein gjerne har kjøpt inn mykje mat til jula. God drikke er ein slager, og starta på 65 kr og oppover. Reindyrka har ein del eksklusive matvarer som ein gjerne ikkje kjøpe til kvardag, so kvifor ikkje gå for ekstra gode matvarer i jula? For eksempel yoghurt på glas som er so fint at du garantert vil bruke det omatt. Er det ein barnefamilie, so er kanskje ei barnebok om hagen ein fin ting å legge ved, med ein helsing som oppfordra å bruke jula til å planlegge planting til våren. Å smake på gode råvarer samstundes som ein drøyme om kva ein kan plante og hauste i 2021 kan vere ein fin ting å gjere saman. Butikken har mange gode varer, so her er det mange alternativ. Dei tilsette har god kunnskap til å hjelpe deg å sette saman ein matkasse, og denne kan også leverast i Bergen dersom du ikkje kan hente sjølv, eller om mottakaren bur i Bergen og ikkje du.

Korg med innhald av mat og forbruksartiklar til rundt 1000 kr, og består av to typar te, honning, ulike såper, hyllest-drikk, brød, tanntablettar og tannkost, popkorn, kaffi og tøyposar. Denne korga inneheld ein miks frå Råvarene og Reindyrka. Om du ikkje har ei korg, kan du bruke ein kasse eller tøypose. Foto: Kristine Ullaland

Engasjerte Julie byrja som dagleg leiar av Råvarene i år, etter fleire år i servicebransjen. Ho ynskjer gjennom sitt arbeid å gjere det lettare for folk å redusere avfall og leve meir berekraftig.

RÅVARENE, Skostredet 5, 5017 Bergen

Den lille Zero Waste-butikken, Råvarene i Skostredet, er bygd på engasjement for ein meir søppelfri kvardag. Sjølv om den berre er fire år, har den blitt ein viktig inspirasjon for Zero Waste-butikkane som har poppa opp rundt om i landet vårt dei siste åra. Her finn du omlag alt du måtte trenge for å gå frå forbruksartiklar til gjenbruksartiklar. Butikken gjev rabatt til studentar og faste kundar som handlar over ein viss sum, og dei tilsette er alltid klare til å hjelpe om du skulle ha spørsmål.

Forslag til gåver under 100 kr

POPKORN!

Ta med eit fint glas du har heimanfrå og fyll det med popkorn. Dersom du vil gjere ekstra stas på mottakarane av popkornet, kan du lage ei god krydderblanding til popkornet. Min favoritt er 1 del næringsgjer og 1 del paprikakrydder (begge fåast kjøpt på Råvarene). Popkorn kan vere ein fin avveksling til anna julegodt som ofte er ganske mektig. Dersom du ynskjer det, kan du også kjøpe eit glas. Det ligg på rundt 18- 35 kr. Glasa på bilde er eldfaste glas frå Weck, som kostar meir, og er berre brukt til illustrasjon.

Det kan føles rart, men det er faktisk heilt ok å gje ei gåve i ein emballasje som du vil ha tilbake. Sjølv gjev eg sjeldan frå meg emballasjen, men heller innhaldet i gåva. Dersom eg trur mottakaren vil ha glede av emballasjen er sjølvsagt saka noko anna, men som oftast har folk mykje slikt liggande. Glasa over er frå Weck (kjøpt på Råvarene tidlegare) og glaset med gullfarga lokk er eit fetaost-glas. Foto: Kristine Ullaland

Er du ikkje glad i popkorn? Det fine med kjøp i lausvekt er at du kan kjøpe mengda mat du treng, og dermed kjøpe innafor budsjettet. Finn fram eit fint glas og fyll det med gode krydder, te, matvare eller godteri. Spør om hjelp frå dei tilsette om du har eit satt budsjett du skal forhalda deg til.

Forslag til gåver mellom 300 – 500 kr

Råvarene har forskjellige boksar i metall som kan brukast til matboks eller oppbevaring av matrestar. Desse ligg på 250 og oppover, og er av god kvalitet. Dei har også fleire drikkeflasker, med og uten mønster, og sjølv om dei er isolerte vil eg anbefale slike til vatn. Vatnet held seg kaldt i over eit døgn, og om du berre bruka flaska til vatn, vil den trumfe flaskevatn til ein kvar tid.

Er ikkje noko av dette på ynskjelista i år, har Råvarene fine beeswraps i ulike mønster, som du kan bruke f.eks. i staden for matpapir. I øvre sjikte tilbyr dei barberhøvel i metall, som kostar på 400 og opp til 550 dersom du skal ha med stativ. Om du ynskjer ein litt dyrare gåve, kan du slenge med barbersåpe. Den ligg på litt over 100 kr og er dryg i bruk.

Trykk på bilde for å sjå det i stort format. Foto: Kristine Ullaland

Forslag til gåver over 1000 kr

Eit alternativ er sjølvsagt å samle ulike matvarer og gjenbruksartiklar til ein fin gåve. Her kan dei tilsette ved Råvarene hjelpe deg om du treng litt råd til kva som passar til gåvemottakaren. Dersom du ynskjer ein ting, er startpakken til Bokashi-komposten veldig fin. Då får du to boksar til bokashi-kompost og strø. Dersom mottakaren av gåva bur i Bergen, kan dei også søke om å få opp til 50% tilbake av kjøpesummen av komposten frå BIR. Gåvemottakar treng då kvitteringa, so opp til deg om du føler deg komfortabel med det. Uansett ei fin gåve.

Slik ser bokashi-startsettet ut. To bøtter og bokashistrø. Komposten er svært enkel å bruke. Foto: Kristine Ullaland

Hugs at dine handlingar (og handel) betyr noko, og vi gjer gjerne det naboen gjer. Kvifor ikkje vere den naboen som påvirka til eit meir berekraftig samfunn ved å ta små, enkle berekraftige val?

Råvarene og Reindyrka hjelpe deg på vegen.

Bur du ikkje i Bergen? Kva butikkar har du i ditt nærområde som du ynskjer å støtte spesielt i denne perioden?

GOD JULEHANDEL

Om Grønare kvardag

Grønare kvardag inneheld ikkje sponsa eller betalte innlegg og er støtta av lesarane gjennom Patreon. Nettstaden er utforma av Kristine Ullaland som til dagen jobbar i Zero Waste Norge. Denne posten er laga med støtte frå Patreon-støttarane; Eirik K., Frieda N., Mari H., Astrid K., Siri T. L., Ida N. Rakel Y. Siri K., Synnøve Ø. og Kristoffer U. Takk for dykkar bidrag! Dykkar bidrag gjer det mogeleg for Grønare kvardag å halde fram med arbeidet. Støtt Grønare kvardag på Patreon du også – meld deg på her.

Toppfoto: Kristine Ullaland

emballasjefri, Forbruk, Inspirasjon, søppelfri, zero waste

10 ZERO WASTE-HACKS PÅ BUDSJETT

oktober 30, 2020 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Når eg fortel om Zero Waste opplev eg ofte spørsmål som «det må jo koste ein del» eller kommentarar som «eg har ikkje økonomi til å leve ein slik livsstil», men stemmer eigentleg dette?

Nokre ting kostar ekstra å kjøpe, men vil spare seg inn. For eksempel kostar ein menskopp omlag det same som hygieneartiklar for ein syklus kostar. Men i staden for å berre vare ein månad, kan menskoppen brukast i opp til 10 år. Det spara deg for ein del pengar på sikt. Andre avfallsførebyggande tips går på planlegging. Her får du tips til kva du kan gjere for å kutte avfallet på ein budsjettvennleg måte. Eg utfordra deg til å velge ut ein ting av lista. Del gjerne kva du vel og korleis det går!

Bytt frå flytande såpe til såpebar

Det er fleire grunnar til at såpebar til hud, hår og hender er eit økonomisk val. I motsetning til flytande såpe som er veldig lett å overdosere, er det ikkje like lett å overdosere med ein såpebar, rett og slett fordi det ikkje berre er å trykke på ei tube. Pleie du å kjøpe dei store emballasjene med såpe for å spare pengar? Forhandlarane utvida ofte opninga på slike emballasjer, slik at det fort går meir såpe enn du brukte før. Såpebar varer mykje lengre enn ein pakke flytande såpe, og du får kjøpt dette i papiremballasje eller utan emballasje. Du kan også lage di eiga såpe om du vil. Det finnast eit hav av oppskrifter på nettet, eller du kan prøve denne. Du får kjøpt såpebar hos din lokale daglegvarebutikk, Zero Waste-butikk eller helsekost.

Foto: Kristine Ullaland. Lush er ein av fleire aktørar som sel såpe utan emballasje. Du får også kjøpt dette på din lokale helsekostbutikk eller Zero Waste-butikk.

2. Planlegg og kjøp inn ei vekes måltid om gangen

Start planlegginga med å gå gjennom kva du har i kjøleskapet og av tørrvarer, og planlegg ut i frå dette slik at du får brukt det du allereie har. Planlegg mat for ei veke, og gå til innkjøp av varene du mangla når du ikkje er trøtt og svolten. Då er det lett å bli vippa av pinnen og ende opp med heilt andre ting enn du hadde tenkt. Vi nordmenn kastar mykje mat årleg, so her er det pengar å spare. Dersom du finn det motiverande, kan du gå gjennom kva du har brukt på mat tidlegare, og samanlikne med kva du brukar på mat etter de begynte med vekeplanlegging – sett av pengane de sparar til å gjere noko kjekt som du gler deg til.

3. Kjøp mat i sesong

Ynskjer du å kjøpe mat utan emballasje i din lokale matvarebutikk, men synst at det stadig endra seg kva du finn tilgjengeleg? Det er fordi dette endra seg etter kva som er i sesong. For eksempel er hausten tid for rotgrønsaker, gresskar og blomkål som er perfekt for ei næringsrik og god høstgryte saman med linser. Sesongbasert mat er ofte billigare og smakar ekstra godt. Sjekk også ut dine lokale innvandrarbutikkar, dei sel ofte mat utan emballasje og fleire fører sokalla b-varer, som smakar like godt som det ein ellers finn i butikken men som kanskje ikkje hadde riktig fasong for eksempel.

4. Lag dine eigne hygieneprodukt

Visste du at du kan lage tannkrem og deodorant av dei same ingrediensane – kokosolje og natron, men før du hive deg på det vil eg utfordre deg til å tenke over om du faktisk treng å bruke deodorant kvar dag? Er dette noko du brukar fordi du treng det, eller noko du begynte å bruke fordi det var berre eit produkt alle brukte? Dersom du tek ein runde med denne tankegangen og ser over hygieneprodukta dine ser du kanskje at det er fleire ting du faktisk ikkje treng. Dersom du treng ekstra motivasjon til å kutte desse produkta kan du rekne saman kva det kosta det å kjøpe produkt som du ikkje har brukt (men merk at pengane på kontoen går ikkje ned sjølv om du kvittar deg med desse produkta). Gje gjerne vekk produkt du ikkje treng gjennom for eksempel Finn.no.

Sjå postar om olivenolje som ansiktsvask, korleis du kan lage din eigen skrubb, tannkrem eller deodorant her.

Foto: Kristine Ullaland. Om du føle deg klar til å prøve ei oppskrift med fleire ingrediensar enn dei som er referet til over, kan du prøve deg på denne leppepomaden.

5. Menskopp

Gjennom ei livstid vil kvinner i snitt kaste mellom 100 til 140 kg sanitetsprodukt. Dersom du tenke over den økonomiske delen av det er dette ein månadleg utgift som kostar rundt 200-300 kr per syklus. Dersom vi reknar at du brukar 200 kr på sanitetsprodukt i månaden blir det 2400 i året. Dersom vi gangar dette med 10 år blir summen 24.000. Kva om eg fortalde det at du berre treng ein menskopp, som kostar rundt 250-350 kr, og at du kan bruke den i 10 år? Les ein meir om menskopp her.

6. Barberhøvel

Eingongshøvlar skapar unødvendig mykje avfall, men mange vel desse over dei meir kostbare barberhøvlane frå f.eks gillette, der braberblada kosta rundt 140 kr for ein 4-pakning. Ved å gå over til ein gjenbruks-barberhøvel i rein metall kan du faktisk på blad som er tilpassa din hudtype for fem kroner for barberbladet NB! Folk som har dårleg erfaring med safety razor har gjerne kjøpt det «beste barberbladet for salg», dette betyr ofte det skarpaste bladet og passar for ru, gamal mannehud og ikkje sarte kvinneleggar. Du kan få ein god høvel frå 200 kr og barberblada ligg stor sett på 25 kr for 5 blad. Dette er pakka i papir og blada kan resirkulerast på din lokale renovasjon. Du kan lese meir om korleis velje høvel og barberblad her.

Foto: Kristine Ullaland. Kjøpe du ein kvalitetshøvel kan du bruke den i mange år, og når den ein gong blir øydelagt og ikkje kan reparerast, kan den leverast tilbake til renovasjonen for å bli til eit nytt produkt av metall. Blad til ein slik høvel kostar 5 kr stk og kjem ofte i ein fem-pakning.

7. Lag din eigen bokashi-kompost

Det kostar å kaste, og dessverre er det mange kommunar som ikkje tilbyr kompost til sine innbyggarar. Når ein ser over dei tradisjonelle kompostane som varmkompost og kaldkompost, ligg prisane på 5000,- kroner, og startpakke til bokashikompost ligg på rundt 1200,-. Eg vil anbefale bokashikompost, men du treng ikkje kjøpe boksar. Dei beste kompostboksane eg har er tom emballasje eg har fått frå kebab-sjappa i nabolaget, og dei er dei eldste bokashiboksane eg har. Det einaste du treng er ein lufttett boks og bokashistrø. Bokashistrøet kostar rundt 200-250 og varer ca. eit halvt år (dette vil variere etter kor mange de er i hushaldninga og kor mykje komposterbart avfall de har). Les meir om bokashikompost her og korleis du kan lage ditt eige strø (men i dette tilfelle er det lettare å kjøpe:).

8. Sengetøy i lin – som igjen kan bli kjøkkenhandle

Kor mange laken og sengetøy treng du eigentleg? Kan du klare deg med eit? Vi har over år berre hatt eit sett sengetøy, og gjev oss meir oppbevaringsplass. Sengetøyet har dei siste åra vore den same modellen, og vi brukar rundt 3 år på å slite det ut. Då får sengetøyet nytt liv som kjøkkenhandkle og tøyposar til mat. Eg vil anbefale at du kjøpe lin ettersom det er mindre krevjande å dyrke enn bomull, men dersom dette er ein tekstil du ikkje likar vel heller noko du faktisk likar og kjem til å bruke. Det er ikkje so miljøvennleg om det blir liggande i skapet ubrukt.

9. Selg ting du ikkje brukar

Foto: Kristine Ullaland. Har du fine vintagekle som du ynskjer å selje, kan din lokale bruktbutikk vere interessert. Dersom du tenker økonomi er det mest økonomisk å selge det sjølv. Her illustrert med eit bilde frå Kollektivet i Kristiansand.

Sett opp ein eigen konto i banken din som du sette over alle pengane du får på å selge dine gamle ting. Før eg gjorde dette hadde eg lite oversikt over kor mykje eg fekk inn på å selge mine gamle ting. Finn.no og Tise er begge fine plassar å selge. Sosialantropologen Michael Thompson har laga modellar som ser på reisa tinga våre har frå nykjøp til verdilause til verdifulle antikvitetar – ei artig bok om du vil nerde litt, men ein ting eg tok med meg derfra som eg sjølv brukar når eg sel ting eg har kjøpt nye er at ein stort sett kan vente seg 25 % av innkjøpsprisen av klea når du sel vidare. Dette gjeld dog berre dersom du er førstekjøpar, dersom du har kjøpt brukt kan du i stor grad vidareselge for same prisen du kjøpte for. Det er derfor svært økonomisk gunstig å kjøpe brukt. Kleskjøpa mine finansiera seg i stor grad sjølv, nokre plagg stig til og med i pris fordi dei blir trendy eller samleobjekt. Har du gull i skapet eller andre stadar i heimen din? Gje andre gleda av å bruke det, og sett pengane du får inn på ein eigen konto slik at du ser at det faktisk gjev inntekter – kanskje det kan finansiere dine kleskjøp også?

10. Kutt unødvendige forbruksartiklar på kjøkkenet

Tørkepapir, bakepapir, aluminiumsfolie og plastfilm er berre nokre av forbruksartiklane mange nordmenn kjøper jamnleg, men kva om du hadde redusert eller kutta bruken av ein eller fleire av desse artiklane? Tenk gjennom kva situasjonar du brukar for eksempel tørkepapir og tenk over kva alternativ er. Er det for eksempel når du blir klissette på hendene under matlaging? Kanskje ein handvask og tøyhanduk kan fungere like so godt? Bakepapir kan erstattast med olje/ smør eller du kan kjøpe ei silikonmatte, som kan brukast i mange år. Folk bruka aluminiumsfolie til mykje forskjelling, blant anna pakke inn mat. Bruk heller ein tallerken til å dekke over maten eller ein boks. Det same gjeld plastfilm. Dersom du treng motivasjon kan du gjere det same her som med fleire av punktene over, sjå over kvitteringar (dersom du har eit medlemskort har du også oversikt over kjøpa dine her), og rekn saman kor mykje du brukar på forbruksartiklar på kjøkkenet i månaden og året.

Foto: Kristine Ullaland. Ein enkel måte å redusere emballasjeavfall på kjøkkenet er å ta med gjenbrukbare tøyposar til lausvektsvarer. Desse posane kan du kjøpe eller sy sjølv. Bruk gjerne tekstil du har liggande heime. Posane på bilde er laga av ei gamal gardin og sengetøy. Dette kan og vere ei fin gåve. Oppskrift finn du her.

Om Grønare kvardag

Grønare kvardag inneheld ikkje sponsa eller betalte innlegg og er støtta av lesarane gjennom Patreon. Nettstaden er utforma av Kristine Ullaland som til dagen jobbar i Zero Waste Norge. Denne posten er laga med støtte frå Patreon-støttarane; Eirik K., Frieda N., Mari H., Astrid K., Siri T. L., Ida N. Rakel Y. Siri K., Synnøve Ø. og Kristoffer U. Takk for dykkar bidrag! Dykkar bidrag gjer det mogeleg for Grønare kvardag å halde fram med arbeidet. Støtt Grønare kvardag på Patreon du også – meld deg på her.

Toppfoto: Kristine Ullaland

berekraftig, emballasjefri, Forbruk, resirkulering, søppelfri, søppelreduksjon, zero waste

Vegen mot eit søppelfritt samfunn

juli 31, 2020 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Samfunnet vårt har blitt snudd på hovudet dei siste månadane, og vi har sett kor fort vi kan snu oss når det verkeleg gjeld. Denne erfaringa kan vi ta med oss vidare i vårt arbeid mot eit meir berekraftig samfunn. I podkasten Zero Waste Nation er det nettopp korleis vi kan bli eit meir berekraftig samfunn som er temaet. Bli inspirert og engasjert av Zero Waste Nations sine kunnskapsrike gjestar.

*Reklame for eigen podcast

6. juli blei podkasten Zero Waste Nation lansert. Gjennom sesongens 10 episodar vil gjestar med ulik tilnærming til berekraft dele sine tankar og ekspertise rundt deira ekspertfelt. Podkasten har no ute fire episodar, og det kjem ny episode kvar mandag. Her kjem ein kort gjennomgang av tema og gjestar:

Episode 1 – Paul Connett om korleis vi kan bevege oss mot eit søppelfritt samfunn

Om du ikkje kjenne til Paul Connett frå før er dette eit namn å merke seg. Paul Connett er ein av dei største namna innan Zero Waste-rørsla og har vore aktiv med aktivistarbeid sidan 60-tallet. Paul har vore, og er ein viktig aktør for Zero Waste-arbeidet som har blitt gjort spesielt i USA og Italia, men hans arbeid spenne vidt. Sjølv om han i år rundar 80 år, reise han framleis på sin årlege tur verda rundt, der han treffe aktivistar og miljøengasjerte aktørar frå heile verda. Han står også bak boka «Zero Waste Solution» der han steg-for-steg tek føre seg korleis vi som samfunn kan bli meir berekraftige.

I episoden tek han oss gjennom ulike utfordringar med dagens samfunn, og gjev deg gode argument for å styrke ditt engasjement for eit Zero Waste-samfunn. Han avsluttar episoden med å minne oss på viktigheita av å ha det morro i vårt arbeid med å fremje Zero Waste. Dette er ei viktig påminning for mange av oss, meg sjølv inkludert. Vi er her for eit maraton, ikkje for ein sprint, og då må vi halde ut i det lange løp.

https://www.buzzsprout.com/1167158/4426334-how-can-we-move-towards-a-waste-free-society.js?container_id=buzzsprout-player-4426334&player=small

2. Episode 2 – Jane Muncke, The Food Packaging Forum

Jane Muncke er toksikolog og direktør for organisasjonen The Food Packaging Forum, som gjer viktig arbeid med å formidle balansert og uavhengig forskning som angår emballasje og miljø. I forbindelse med koronapandemien har deira nettstad vore ein go-to-hub for informasjon, i ei tid der mange manglar god forskning å lene seg på. Episoden tek føre seg koronapandemien og emballasje. Jane avlivar nokre myter om hygiene og forbruksartiklar, og argumentera for at den auka bruken av for eksempel matemballasje, er eit resultat av plast og emballasjebransjens utnytting av folks frykt for å bli sjuke, heller enn at desse emballasjane nødvendigvis bidrar til auka tryggleik mot covid-19.

https://www.buzzsprout.com/1167158/4489739-the-pandemic-and-food-packaging.js?container_id=buzzsprout-player-4489739&player=small

Episode 3 – Anne Bildrup, Sustianaware

Anne Bildrup oppfordra tekstilbransjen til å adressere elefanten i rommet og ta berekraft på alvor. Anne er gründeren bak Sustainaware, og jobbar med å bringe berekraft inn i tekstilbransjen. Ho har jobba med store aktørar som Five Units, BTX Group og JBS Textile Group, for å nemne nokon.

I episoden snakka Anne om korleis tekstilbransjen kan ha ein sirkulær tilnærming til tekstil. Ho legg ikkje skjul på at det er ein lang veg å gå for å få bransjen i ein meir berekraftig retning, og viktigheita av å vere transparent.

https://www.buzzsprout.com/1167158/4490234-a-circular-approach-to-textiles.js?container_id=buzzsprout-player-4490234&player=small

Episode 4 – Finian Makepeace, Kiss the Ground

Finian Makepeace er ekspert på jord og kompost, og er ein av grunnleggarane av organisasjonen Kiss the Soil, som jobbar med å fremje regenerativt jordbruk. Eg kom over arbeidet deira gjennom boka med same namn, som eg absolutt anbefala. Kiss the Ground har satt seg mål om hjelpe 5000 bønder og 25,000 leiarar med å legge om til regenerativt jordbruk. Dersom dette er noko du ynskjer å lære meir om kan du lese om det her.

Episoden handla om kor viktig næringsrik jord er, kva vi kan gjere i det store bilde og kva vi kan gjere som individ for å bli eit meir berekraftig samfunn. I Norge blir dessverre alt for lite av vårt komposterbart avfall kompostert, noko som er svært uheldig for miljøet og gjer at vi tape den viktige resursen som kompostjord faktisk er.

https://www.buzzsprout.com/1167158/4704098-why-a-zero-waste-society-needs-composting.js?container_id=buzzsprout-player-4704098&player=small

Svolten på meir?

https://www.buzzsprout.com/1167158.js?container_id=buzzsprout-large-player-1167158&player=large

Ny episode kvar torsdag, og du finn podcasten der du lastar ned dine favorittpodcastar eller direkte frå nettstaden. Har du innspel til tema eller gjesta du vil anbefale, send ein mail til post@gronarekvardag.no

Alt godt,
Kristine Ullaland

Toppfoto: Nicholas Bartos

Grønare kvardag har som intensjon å bli ein hub for folk som ynskjer grei og oversiktleg informasjon om korleis ein kan få ein grønare livsstil. Sida er inspirert av Zero Waste-bevegelsen.