Jord blir ikkje sett på som ein fornybar resurs ettersom vi forbruka jorda raskare enn ny jord kjem til. Men det er noko vi kan gjere for å auke mengda ny jord, nemleg å tilrettelegge for at det vi kastar frå oss som kan komposterast nettopp blir til jord! Det er utruleg nok framleis mange kommunar ikkje tilbyr kompost til sine innbyggara. I Bergen, som er Norges nest største by, går komposterbart avfall framleis i hushaldningsavfallet, som i praksis betyr at det blir brent. Sjølv om kommunen du bur i ikkje har system for å handtere komposterbart avfall frå hushaldninga, er det heldigvis enklare enn nokon gong å kompostere heime.
«Nye» kompostmetodar gjer kompostering meir tilgjengeleg
Tidlegare var heimekompostering for dei spesielt interesserte med hage og økonomi til å investere 5000 kr eller meir i ein kompostbinge. I tillegg måtte ein gjerne «halde liv i komposten» ved å hive på rekeskal i løp av den kalde vinteren. I dag har vi tilgang på fleire luktfrie, budsjettvennlege og plassbesparande kompostar som i stor grad styre seg sjølv, som for eksempel den japanske fermenteringskomposten, bokashi. Her syltar ein komposten i ein lufttett behaldar, og fjerna difor den tradisjonelle forrotningsprosessen som frigjer blant anna den luktande gassen metan. Teoretisk sett vil denne komposten difor i liten eller ingen grad frigjer drivhusgassar. Makkompost er også eit alternativ. Her fora ein makk med matrestane sine, slik at dei blir eten opp før dei rotnar. Makkompost seiast å vere «svart gull» ettersom gjødselen er so næringsrik. I motsetning til tradisjonell varmkompost, tiltrekke ikkje bokashi og makkompost seg skadedyr og insekt.
Eksempel på makkompost. Sjå nederst i saka for meir informasjon. Foto: Kristine Ullaland
Kompostering av matavfall heime er ikkje lenger noko forbeholden folk med mykje plass, og interessa for dyrking av mat har skutt i veiret. Det å sjå matavfallet vårt bli til svart jord, fult av liv er noko heilt spesielt, og det å dyrke ny mat i det som har vore søppel er utruleg givande. Eg er klart ikkje aleine om å føle det slik. Frøleverandørar fortel at dei slit med å halde tritt med etterspurnaden.
Få jord av ditt eige matsøppel og spar torva
Du har sikkert fått med deg at mykje av jorda vi kjøper i butikken er eigentleg ikkje jord, men torv. Torv er ein viktig lagrar av CO2, so ved å grave ut torva for å selje den som jord, frigjer vi nettopp CO2. Sjølv om det har vore mykje fokus på at jorda vi kjøper i butikk inneheld torv er det framleis mykje brukt som jordforbetrar. Som hagejord er torv næringsfattig og må gjødslast jamnleg. Desse to typane «jord» er faktisk so forskjellige at du enkelt kan sjå det. Dersom du har tilgang på kompostjord og på torvjord, ta deg gjerne ein pause nett no og samanlikn desse to jordtypane. Du vil sjå at torvjorda er brun og heng lite saman. Den er mest truleg ingen liv i heller. Samanlikna du med jord frå din eigen kompost eller nokon du kjenner, vil du sjå at det myldrar av liv og at jorda er svart som natta.
Korleis gjer kompost kjekt!
Heimekompostering er ein kjekk aktivitet for deg som er interessert i dyrking av mat, ynskjer å redusere avfallsmengda eller rett og slett ynskjer litt meir lågterskelaktivisme i kvardagen. Du kan lage kompost tilnærma gratis ved å spørr restaurantar, kafeear eller bønder om du kan få tette behaldarar i plast som du kan bruke til bokashikompost. Eller du kan kjøpe ein tett behaldar. Du treng ingen spesialbehaldar, men kjøp det om det er det som freistar mest. For å sikre at komposten blir fermentert må du ha bokashistrø. Det finn du hos dei fleste aktørane som sel ting til hage og planting eller Zero Waste-butikkar, du kan prøve å lage det sjølv (det tek fort 10 dagar) eller du kan bestille det frå Bokashi Norge.
Allier deg gjerne med ein ven eller familiemedlem om komposteringa, slik at det kan vere ein sosial aktivitet. Personleg får eg mykje glede over å tenke på kva eg skal plante i jorda, og lage ein planeplan for sesongen. Plantar eg har stor tru på denne sesongen (eg bur på vestlandet) er Lebanese White Bush, brokkoli Rasmus, Bondebønner – Ratio og ikkje minst min favoritt – Vinterportulakk, som er nydeleg i vårsalatar. Denne åt eg om lag til kvar lunsj i fjor vår!
PS. – før du kjøpe kompost, sjekk om din lokale renovasjon gjev økonomisk støtte. Fleire tilbyr opp til 1000 kr i støtte ved kjøp av kompost.
Masse lukke til!
Har du lyst til å nerde deg endå meir anbefala eg:
Les tidlegare innlegg om: bokashikompost og kva det er, makkompost og korleis lage ditt eige bokashistrø.
[Bok] Jordboka – det fantastiske universet under føtene våre, av Dag Jørun Lønning.
[Lydbok] Søppelfri: Mat. Kristine Ullaland. *Reklame for eigen lydbok
Om Grønare kvardag
Grønare kvardag inneheld ikkje sponsa eller betalte innlegg og er støtta av lesarane gjennom Patreon. Nettstaden er utforma av Kristine Ullaland som til dagen jobbar i Zero Waste Norge. Denne posten er laga med støtte frå Patreon-støttarane; Eirik K., Frieda N., Mari H., Astrid K., Siri T. L., Ida N. Rakel Y., Siri K., Synnøve Ø. og Kristoffer U. Takk for dykkar bidrag! Dykkar bidrag gjer det mogeleg for Grønare kvardag å halde fram med arbeidet. Støtt Grønare kvardag på Patreon du også – meld deg på her.
Toppfoto: Jonatan Adler
LEV SØPPELFRITT 
You must be logged in to post a comment.