Kategoriarkiv: økologisk mat

økologisk mat, DIY, emballasjefri, Forbruk, hudpleie, Inspirasjon, såpe, søppelfri

Zero Waste-Trondheim

mars 1, 2019 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Lure du på kvar du kan kjøpe matvarer, vaskemiddel, hudpleieprodukt eller te i lausvekt? Få ein oversikt over ei knippe butikkar i Trondheim som tilbyr emballasjefrie forbruksvarer.

Korleis gå fram? For å handle emballasjefritt må ein først ha behaldarar til det du har tenkt å kjøpe. Til tørre varer kan du bruke tøyposar. Desse kan du enten lage sjølv av gamle laken eller kjøpe dei i butikk. For flytande eller våte varer kan du bruke boksar eller glas med lokk.

Det som er so flott med emballasjefri handel er at du ikkje treng å kjøpe meir enn du treng. Dette sparar miljøet, lommeboka di og helsa di. Ved å ta avstand frå unødvendig emballasje unngår du for eksempel emballasje som i fleire testar viser førekomst av miljøgifter. Som forbrukar kan ein ikkje halde tritt med produsentane. Det enkle er ofte det beste. Kjøp utan emballasje i den grad du kan.

Trondheim er ein by med mykje nytenking, og kanskje dette er noko av grunnen til at det var den første staden eg fann hudpleieprodukt i lausvekt? Vanskeleg å sei, men det er fleire spennande butikkar i Trondheim for dei som ynskjer å redusere emballasje og forbruksvarer. Om du bur i byen eller er ein tur innom, kan desse butikkane vere vel verdt eit besøk.

Etikken
Olav Tryggvasons Gate 20, 7011 Trondheim

Etikken er den første Zero Waste-butikken i Trondheim og var ein av dei første i landet til å legge om til emballasjefrie produkt. I følge ein av dei tilsette var dette også noko dei merka stadig større etterspurnad av frå kundane. Butikken er ein frittståande butikk som originalt starta som ein økologisk butikk. Det er difor også stort fokus på økologiske varer. Her finn du eit variert utval av ulike tørrvarer. Det gjeld alt frå tørka morbær, gummibjørnar, diverse korn, til krydder, te og kaffi. Du finn også alt du måtte trenge av vaskemiddel her, enten det er til kroppen, håret eller golvet.

Etikken har eit stort utval av varer i lausvekt, og tilbyr alt frå frukostblandingar, frø og nøtter, ulike mjøltypar, sjokoladar og anna søtt, til krydder. Vaskemiddel og ulike type såpe fåast kjøpt i lausvekt også.

Hos Etikken, som hos fleire Zero Waste-butikkar i Norge, kan du male opp ditt eige mjøl.

Miss Organic

Thomas Angells gate 13, 7011 Trondheim

Miss Organic er ein hud og velværebutikk der ein kan kjøpe reine oljer, ulike leirer, emballasjefrie såper eller kosmetikk som med refill. Det som er mest spennande med Miss Organic er at dei lagar hudoljer, massasjeoljer, skrubbar og badesalt til deg, spesialtilpassa di hud medan du er i butikken. Desse fyllast i glaskrukker. Når du har brukt opp produktet, kan du reingjere behaldaren godt, og ta den med deg tilbake til butikken for refill. Dei vurdera å utvide oljebaren, som dei kallar den, til Bystasjonen i Bergen. Dei har også ein nettbutikk dersom du ikkje har eit slikt tilbod i ditt område. Butikken har laga ei oversikt over kjemikalier du ikkje finn i deira produkt, og det inkludera parabena, SLS (Sodium Laureth Sulfate), Mineralolje (frå råolje/ petroleum), siloksan, PEG, Carbomer, Isopropyl Myristate, Isoprpoyl alcohol, Propyleneglycol og silikon.

Miss Organic har fokus på kvalitetsoljer til hud og hår, og laga hudprodukt til deg medan du ventar. Her kan ein også kjøpe ulike typar leire til for eksempel ansiktsmaske.

Dersom du bruka sminke kan Baims vere noko for deg. Der kan du kjøpe refill og sminka er økologisk og vegansk.

Dei tilsette hos Miss Organic har mykje kunnskap om oljene dei sel og kva dei kan brukast til. Spørr gjerne. Arganolje er god til hud og hår. Alle oljene er økologiske.

LUSH

Dronningens gate 14, 7011 Trondheim

LUSH er ein butikk som sel hygiene og venleiksprodukt, og har butikkar rundt om i landet. Dette er eit alternativ for deg som ynskjer å redusere emballasje, men som set pris på parfymerte produkt og såper som gjev mykje skum. LUSH har fått kritikk for sin bruk av blant anna parfyme og SLS (Sodium Laureth Sulfate), som er kjemikaliet som bidreg til at hygieneprodukta dine skummar. Dei jobba no med å fjerne SLS frå sine produkt. Sjå LUSH sine eigen kommentarar om dette her. Dersom du ynskjer meir tekst om dette, er denne bloggposten fin (frå jan 2018).

Fleire av produkta blir kutta opp etter kva du treng, f.eks såpe til hud, hår og hender. Dei sel også deodorantar, lotion, ansiktsmasker og liknande i lausvekt. Dette er stort sett i fast form (ikkje flytande). Dei sel i tillegg produkt i flytande form, der du kan levere tilbake behaldaren når den er tom. Desse er laga av resirkulert plast, i staden for jomfruelege råvarer som er det mest vanlege. Dei oppfordra også kundane til å pakke inn gåver i sjal, i staden for tradisjonell gåveinnpakning.

Lush sel boksar i metall til oppbevaring av såpe. Praktisk på reise eller til oppbevaring i dusjen.

Lush sel hennafarge, som du kan bruke til å farge håret. Produktet inneheld fleire ingrediensar i tillegg til henna, blant anna parfyme som kan innehalde pftalatar dersom ikkje anna er spesifisert av forhandlar (les meir om dette her). Dette er einaste emballasjefrie hennaproduktet eg har sett i butikkar i Norge. For informasjon om farging av hår med henna, kan denne posten vere noko for deg.

Te og kaffehuset

Dronningsgate 28, 7011 Trondheim

Eg hugsa første gong eg besøkte Te og kaffehuset i Trondheim. Eg fortalde dei i butikken om Zero Waste og at eg hadde lyst til å lage ein post om butikken på Grønare kvardag. Dette var kanskje i 2015-2016. Då sa dama i kassen at det var veldig artig at eg kom i nett no, fordi ho hadde nett tenkt på korleis dei kunne bidra til å redusere emballasje og oppmuntre kundane til å ta med eigen emballasje. Kjekt!

For kaffi og te-drankarar er dette butikken som gjev deg nett det du måtte ynskje i lausvekt. Du kan nytte din eigen emballasje og fylle på med det som måtte freiste. Personleg er eg stor fan av å ha ein grøn te, ein svart te og ein frukt-te om gongen, for so å kjøpe nytt når det er tomt. Te er i likskap med kaffi, ferskvare.

Prisane kan vere noko dyrare enn det du er vand med etter kva kvalitet du kjøper, men når ein kjøper te i god kvalitet treng ein mindre mengder, og teen blir difor dryg i bruk. Det beste er å bruke tette behaldarar når du handlar te og spesielt kaffi. Dersom du har ein boks du brukar til kaffien heime, kan du bruke den til å kjøpe kaffi i også.

Grønare kvardag inneheld ikkje sponsa eller betalte innlegg og er støtta av lesarane gjennom Patreon. Denne posten er laga med støtte frå Patreon-støttarane, Kristoffer, Martin, Synnøve. Siri K., Therese, Solhild, Taryn, Rakel, Kristin, Ida og Siri T. Takk for dykkar bidrag! Dykkar bidrag gjer det mogeleg for Grønare kvardag å vekse. Støtt gjerne Grønare kvardag på Patreon du også. Di støtte betyr mykje!

Alle foto: Kristine Ullaland

økologisk mat, kortreist mat

Urban dyrking

juni 8, 2015 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Over 80% av oss nordmenn bur i byar (SSB). Forureining, både i luft, vatn og jord er aukande ettersom vi lev tettare og tettare på kvarandre. Tanken på at urban dyrking av frukt og grønt faktisk kan vere eit alternativ for meg og deg, fell oss gjerne ikkje inn. Men det kan vi. Bli med å dyrk byen!

Bergen er til tider den mest forureina byen i Europa, men forureining treng ikkje påverke maten du dyrkar, om du gjer det riktig, i følge Helene Gallis, MDG politikar og forfattaren bak boka; Dyrk byen!. Urbant jorbruk og urban dyrking er eit relativ nytt fenomen i Norge og Herligheten i Bjørvika var det første store dyrkeprosjektet og kom i gang i 2012. Sidan den gong har interessa for urban dyrking auka raskt. Insirasjonen til dei norske prosjekta kjem frå storbyar som New York og Boston.

Dyrk byen!

Forureining er ikkje einaste tanken som slår folk, når dei vurderar å dyrke urbant. Vil folk gjere hærverk? Helene Gallies har besøkt fleire ulike parsell og hageprosjekt i Skandinavia, og gjennom intervju får vi eit innblikk i historiene bak engasjementet til personane bak desse hagane. Fleire fortel at dei i starten var uroa for hærverk, eller at nokon skulle stjele plantar. Erfaringa har omlag utelukkande vore positiv, og fleire fortel at folk er svært respektfulle rundt hagane, på trass av at dei gjerne befinn seg midt i opne, urbane omgivelsar. Kanskje du har ein forlatt hage i nærleiken av der du bur der du kan dyrke? Det er også mange parsellhagar i Bergen, sjølv om nokre av desse har lang ventetid, kan du vere heldig. Om du ikkje føler det er så veldig realistisk å gjere noko ute, er det mange spennande alternativ til innehagar, blant anna er vindaugefarmar eit godt alternativ. Desse kan du enten lage sjølv eller kjøpe ferdige.

Sidan urban jord ofte er nær ulike kjelder til forureining, er det lurt å benytte plantekassar. Desse kan du enten lage frå grunnen av sjølv, eller du kan bruke paller og pallekasser. Du kan velje kva høgde du vil ha på kassane, ettersom pallekassane kan stablast oppå kvarandre. Kva du ynskjer å dyrke, avgjer kor djup kassen må vere.

Kva jord skal eg velje?

Jord er ikkje alltid jord, og mykje av den billigaste jorda vi kjøper, er utvunne av myrer og er lite næringsrik. Jorda er kanskje billig, men du treng mykje gjødsel for å få gode vekstforhald til plantane dine. Sjå her for Fremtiden i våre hender si oversikt over kva produkt dette gjeld. Kompostjord er flott å bruke til dyrkejord, og dersom du har tilgang til jord frå markkompost, vil plantane få ein god start. Jorda frå markkompost er nemling så næringsrik at nokre statar i USA merka det som gjødsel. På trass av det høge næringsinnhaldet, kan du likevell bruke komposten direkte på plantane dine, utan lufting eller behov for å blande det ut med anna jord. Ynskjer du å prøve deg på markkompost? Sjekk ut tidlegare innlegg. Hugs at næringrik jord gjev næringsrike vekster. Om du ikkje har tilgang på kompostjord, bør du blande in ca. 25 liter kjøpt kompost per pallekarm.

Eit godt tips i frå, Helene Gallis, er at dersom du skal ha tre-fire høgder pallekarmar, kan du fylle botnen av kassen med større steinar, for so å blande jorda lagvis med hageavfall som kvistar og gras eller liknande. Dette gjev kjøpejorda organisk mareriale og gjev deg bedre jord, samstudens som du blir kvitt litt hageavfall. Du bør rekne 190 liter jord per kasse.

Kvar får eg tak i pallar og pallekarmar?

Pallekarmane har ei levetid på 3-5 år og kan i Bergen kjøpast hos Pallehåntering AS, som held til på Mølhlenpriskaien under Puddefjordsbrua. Karmane kostar mellom 150-200 kr per stykk og europallar ligg på 50 kr stykket. Dersom ein kjøper eit større parti, til dømes slår seg saman med venner eller naboar, kan ein få ein rimlegare pris. Dersom du veljer å bygge plantekasse sjølv, er det lurt å velge ubehandla tre. Kassar som er laga av til dømes impregnert tre kan innehalde CCA, som står for kobber, krom og arsen. Desse stoffa blei til 2002 brukt i treimpregnering for å forsinke rotning av treverket. Jorda som er i kontakt med eller har vore i kontakt med slikt treverk, er ofte forureina. Sjølv om CCA blei forbode i 2002, er det ingen lov som pålegg fjerning av tre med denne impregneringa, og ein bør difor vere litt obs på impregnert matriale.

Kor mange høgder treng eg?

Ei høgd: Ei høgd pallekassar passar godt til dyrking av salat, jordbær, reddik, urter og andre vekster som ikkje har djupe røtter. Desse vekstene passar også til å dyrke i potter eller balkongkasse, inne så vel som ute, så lenge dei får dagslys og helst solrike forhald.

To høgder: To høgder er det vanlegaste å bruke, då dei fleste plantar får nok plass.

Tre høgder: For rotgrønsaker med djupe røtter.

For å skjerme plantane mot kulde og vind, kan du sette opp ein ekstra karm.

Oppsett

Dersom du plantar på jord som truleg er forureina, eller på asfalt eller grus, bør du fore kassen. Til foring kan du bruke geotekstil eller markduk. Markduk får du i mindre parti hos Clas Ohlson. Dersom du treng eit større parti, kan du forhøyre deg med din lokale byggevarehandel eller hagesenter. Markduken hindrar røtene til plantane i å gå ned til den forureina bakken, samstundes som den hindrar at jorda fell gjennom sprinklane på pallen. Det skal også hjelpe med å halde brunsneglen vekke. Dersom du har fleire høgder med pallar, er det ikkje fare for at røtene trekk mot grunnen. Då kan du i bruke jutesekkar i staden. Kaffibrenneriet i Bergen sel/ gjev vekk jutesekkar. Dei har sjølv parsellhage og fleire sittegrupper som er laga av pallar og jutesekkar, og sel svært god kaffi. Om du er i nærleiken er dette ein fin plass for inspirasjon. Her er det også loppemarked kvar søndag frå 12-16.

Følg Grønare kvardag på Facebook

Toppfoto: Chiot’s Run

antibiotikaresistens, økologisk mat, dokumentar, helse

Om penicillin, kjøtt og pris

april 13, 2015 Kristine Ullaland Kommenter innlegget

Samanlikna med andre Europeiske land, er Norge det landet som brukar minst antibiotika i matproduksjonen (3,7 milligram antibiotika per kilo kjøt) i følgje Nationen. Forbruket av antibiotika er 50 gangar høgare i Tyskland, noko som er ein tankevekkjar for norske forbrukarar. Kjeder som til dømes Kiwi, tek hovudsakleg inn storfekjøt frå Tyskland, som dei sel til forlokkande prisar. Kiwi reklamerar no for å ha kutta salt og vatn i deira kjøttdeigprodukt, men alle produkta er importert frå Tyskland, noko som betyr at dei også inneheld nærare 200 milligram antibiotika per kilo kjøt. I kva grad gjer den billige prisen opp for innhaldet?

Dei siste månadane har det også vore mykje fokus på bruk av narasin. Dette er eit fôrtilsetningsstoff for slaktekyllingar som skal motverke parasittar som kan føre til alvorleg tarmsjukdom hos kylling.

Europa anerkjenn ikkje narasin som eit legemiddel, medan blant anna USA klassifisera det som antibiotika. EU har hatt ein intensjon om å forby blant anna narasin i fôr, men har hatt vanskar med å finne eit godt alternativ som kan gje same effekt. Norge fører i dag ein meir restriktiv bruk av koksidiostatika (narasin), og tillèt berre bruk av fem preparat, mot 11 i EU (Mattilsynet). Etter mykje fokus på narasin i media, har no fleire kjeder stadfesta at dei ynskjer å fase ut narasin frå sine produktet. I følje Animalia er dette uhelding og kan i verste fall føre til auke av penicillinbruken i konvensjonell kyllingproduksjon med heile 150 gangar (NRK).

Kanskje det er på tide å stille spørsmål til måten vi driv jordbruk på? Hadde det vore like stort behov for narasin og andre typar antibiotika som fôrtilskot, dersom dyra levde i mindre anlegg? Kva kan du som forbrukar gjere for å endre dette? Det finst fleire gode alternativ for økologisk kjøtt og egg hos Kinsarvik Fruktutsal og Reindyrka i Bergen. Mange daglegvarer sel no også egg frå frittgåande økologiske høns.

Oppdaginga av antibiotika er noko av det største som har skjedd innan medisinsk forskning i vårt århundre. Diverre er overforbruk, feilmedisinering, for å ikkje snakke om bruk at antibiotika i jordbruket med på å utfordre antibiotikaens effektivitet som medisin mot bakterielle infeksjonar. Resistance (2014) er ein dokumentar av Michael Graziano, som tek føre seg antibiotikaens stadig svekka effekt. Sjå filmen her (Netflix lenke).

Lat oss ikkje tumle vekk ein slik ressurs som antibiotika, med det formål om å få lave prisar på matvarer. Det er ein alt for høg pris å betale for billige matvarer.

Grønare kvardag har som intensjon å bli ein hub for folk som ynskjer grei og oversiktleg informasjon om korleis ein kan få ein grønare livsstil. Sida er inspirert av Zero Waste-bevegelsen.