Har du nokon gong tenkt på kvar alt vi lagra i skya eigentleg hamnar? På vegen mot ein enklare kvardag blir vi meir og meir digitale, men kva er kostnadane av dette? Lær meir om digital forureining og små tiltak du kan gjere i din eigen kvardag for å kutte unødvendig resursbruk.

Det kjenst eigentleg ikkje so lenge sidan eg måtte be bror min legge på hustelefonen slik at eg kunne kople meg på internett. So fort han hadde lagt på, satt eg i kontakten til modemet og venta tolmodig på at startsida Sol lasta seg opp. Internett var fantastiske greier. På skulen sa dei at dette var framtida, og at kanskje vi til og med ville få endå raskare internett. Det var vanskeleg å førestille seg.

I dag er det meste på nett. Vi les nyheiter på nett, vi held oss oppdatert på kva naboen gjer på, utan å måtte fysisk møtas (eller sjå dei gjennom vindauget). Vi gratulera folk med nye babyar og gifteringar, eller forsvinn ned i kaninhòlet, også kjend som YouTube. Eg har aldri hatt so lite fysiske ting som eg har i dag, men eg har heller aldri vore so avhengig av skybaserte løysingar . Det er eg ikkje aleine om. I Norge strøyme ni av ti musikk, medan to av tre strøymer TV.

Skybasert høyrest svevande ut, og det høyrest utvilsamt finare ut enn realitetane, som er gigantiske datasenter – heimen til vår skybasert data. Behovet for datasenter auka raskt. I 2012 var det rundt 500,000 slike datasenter på verdsbasis, medan i 2019 var det estimert at talet låg på over 8 millionar. Det ser ikkje ut til at talet vil stoppe på 8, og i følgje ein rapport frå Greenpeace frå 2016, kan overgangen til skybaserte løysingar bidra til å auke etterspurnaden etter fossilt brennstoff. Dette på trass av forbetra energiforbruk og forplikting til bruk av fornybar energi. Store aktørar som Google, Facebook og Apple har fremja mål om å drifte med 100 prosent fornybar energi, men Netflix HBO og Spotify ligg etter, i følgje Greenpeace (2016) I følgje Greenpeace sin rapport «ClickClean», står Netflix for ein tredjedel nett-trafikken i Nord-Amerika, og det er kritikkverdig at ein so stor aktør ikkje investera og nyttar seg direkte av fornybar energi og fokusera på smartare løysingar for å få ned forbruket. Men det er ikkje berre strømming og nettsurfing som bidreg til auka digital forureining. Søppelmailen har flytta seg til eposten.

Forskning viser at den gjennomsnittlege arbeidstakar brukar opp til 28% av arbeidsveka på å besvare mail. Det er over ein dag i veka, berre på å svare på mail. Det har vore mykje fokus på miljø og resursbruk i forbindelse med sending av brev, men kor mykje resursar brukar eigentleg mail?

«Tenk på miljøet før du printar» er ei setning du ofte finn under mail signaturen  til dei miljøbevisste. Dette fordi vi er klar over ressursbruket tilknytt det å printe. Det mange ikkje er klar over er at mail også har ein kostnad. I følgje  Mike Berners-Leeh (2010), som er ekspert på karbonfotavtrykk, har ein gjennomsnittleg mail eit fotavtrykk tilsvarande fire gram karbondioksidutslepp (CO2e). Dersom innhaldet i mailen inneheld mykje data, kan fotavtrykket stige til 50 gram per mail. Berner-Lee estimera at vi i 2010 gjennomsnittleg sendte mail tilsvarande å køyre 320 kilometer med fossilbil. Dette er estimat som er gjort for 10 år sidan. Ein forskningsrapport  frå The Radicati Group har estimert at vi i 2019 sendte 246.5 milliardar mail dagleg på verdsbasis, av dette er 128.8 milliardar bedriftsmailar.

Å vere i skya

Med mindre du har lasta ned mailane dine og lagra dei på pc-en din, er mailane lagra i skya aka. datasenter. Datasentera består av datasystem og tilhøyrande komponentar. Desse sentera krev store mengdemaskinvare som brukar straum i ein skala som kan samanliknast med ein nasjons forbruk, i følgje DataCenter Knowledge. Det er også estimert at datasentera sitt energiforbruk innan 2030 vil krevje 10 prosent av den totale, globale straumtilgangen. Hyperscale datasenter blir presentert som ein mogleg løysing for å få ned straumforbruket, og namna til desse sentera referera til «ein datamaskins arkitektoniske moglegheit» til å skalere etter den auka etterspurnaden.

Slett mail

Medan det blir utvikla meir miljøvennlege løysingar for lagring av data, er det nokre ting vi kan gjere på individnivå for å senke vårt eige avtrykk. Den mest lavthengande frukta er å rydde opp i digitale brev – mailen din. Er du ein av dei som har fleire tusen uleste mailar? Ein haug av nyheitsbrev du abonnera på men aldri les? Eller har fleire ubrukte mailkontoar som du bruka når du må oppgje mail, for å unngå spam i din eigen mail? Her har dei aller leste av oss mykje å ta tak i.

App-hjelp til sletting og avmelding av nyheitsbrev du ikkje opnar?

Det er ulike framgangsmåtar for å redusere uynskte abonnement og nyheitsbrev. Dersom du føler deg komfortabel med å inkludere ein tredjepart i mailen din, kan appar som CleanFox lette prosessen ved å gjere gje deg moglegheitene til å slette og melde deg av nyheitsbrev med eit klikk. Dette gjer CleanFox ved å hente fram for eksempel nyheitsbrev du sjeldan eller aldri opnar. Ved hjelp av eit klikk blir du avmeld. Då får du også opp i hjørnet på mobilen kor mykje CO2 du spara miljøet. Det er nemleg slik at det er kostnadar ved å lagre mailane våre i datasentera. Sidan det er ein gratis app er det naturleg å lure på kva dei tener pengar på. I følgje nettstaden deira tenar dei pengar på å selje data om kva maillister som fungera dårleg, men ta gjerne ein ekstra runde sjølv om dette er noko du er uroa for.

Meld deg av nyheitsbrev du ikkje les

Dersom du ikkje har fått svart på mail som er sendt over 60 dagar er det lite truleg at du vil gjere det i framtida, med unntak av eit få mailar som du sikkert kjem på når du les dette. Luk ut desse mailane og sett dei i ei passande mappe, og slett dei andre. Hugs at det kjem til å halde fram med å komme nye mailar, og dei som har prøvd å få tak i deg og ikkje fått svar dei siste 60 dagane vil mest truleg ha fått kontakt med deg gjennom andre kanalar dersom det var viktig. Ein overfylt mail er som eit overfylt rom og skapar unødvendig stress.

Mail som er eldre enn fem år, er det noko du treng? Det tok meg 15 min. å slette 5000 unødvendige mailar frå gmailen min, og humre litt over gamle au-pair annonser eg hadde heilt gløymt av. Eg må sei at det var nokre sekundar eg tenkte for meg sjølv; «dette er jo veldig artig, eg burde ta vare på dette». Men faktumet er at eg aldri hadde sett på desse mailane dersom eg ikkje hadde gått gjennom dei no. Og hadde eg spart på dei, hadde dei nok vore der til neste gong eg tok ei sletterunde. Det blir litt sånn som med ting i boda. Det er gjerne ting du berre ser på når du skal kvitte deg med ting.

Slett gamle mailkontoar du ikkje brukar

Eg har hatt ein gamal mail eg brukar når eg må gje frå meg mail for å for eksempel registrere meg på ein konto. Eit betre alternativ er å enten lage eit alias tilknytt mailkontoen din, som sender mailen rett i spamfilteret. Då blir mailen sletta automatisk etter 30 dagar, og veks seg ikkje opp til store summar mail i innboksen din. Det beste er sjølvsagt om du melde deg av maillistene. Dersom du har gmail treng du ikkje bruke alias. Du kan rett og slett berre putte eit plussteikn slik; Eksempelnamn+hei@gmail.com, og registrer mailen slik at den går automatisk i spamfilteret (sjå framgangsmåte her).

Har du allereie gått gjennom mailen?

Var mailen rydda i ein fei, og du føler giv til å ta fatt på meir? Gå gjerne også gjennom bilde og dokument du har lagra på skybaserte medium. Spesielt der filer blir lagra automatisk, ende vi gjerne opp med meir filer enn vi treng. Eit godt filsystem gjer det enklare å halde oversikt over kva ein har kor, som igjen gjer mappene lettare å bruke.

Masse lukke til!

Om Grønare kvardag

Grønare kvardag inneheld ikkje sponsa eller betalte innlegg og er støtta av lesarane gjennom Patreon. Denne posten er laga med støtte frå Patreon-støttarane; Astrid, Ida, Kristin, Kristoffer, Mari, Martin, Rakel, Siri K., Siri L., Synnøve og Therese. Takk for dykkar bidrag! Dykkar bidrag gjer det mogeleg for Grønare kvardag å vekse. Støtt Grønare kvardag på Patreon du også – meld deg på her.

Ynskjer du meir informasjon om korleis din arbeidsplass kan redusere avfall, eller ynskjer de hjelp til å utvikle ein Zero Waste-strategi? Ta kontakt med Zero Waste Norge.

Toppfoto: Taylor Vick